طراحي الگوي اصطكاك سازماني در آموزش‌وپرورش استان گلستان با رويكرد نظريه داده‌بنياد

هدف: هدف اين پژوهش طراحي الگوي اصطكاك سازماني در آموزش‌وپرورش استان گلستان با رويكرد نظريه داده‌ بنياد بود. روش‌شناسي: اين مطالعه از نظر هدف كاربردي و از نظر شيوه اجرا كيفي از نوع اكتشافي و با رويكرد نظريه داده‌بنياد بود. جامعه پژوهش خبرگان رشته‌هاي مديريت آموزشي، مديريت منابع انساني و رفتار سازماني آموزش‌وپرورش استان گلستان در سال تحصيلي 1399 بودند. حجم نمونه طبق اصل اشباع نظري 20 نفر برآورد كه با توجه به ملاك‌هاي ورود به مطالعه با روش‌هاي نمونه‌گيري هدفمند و گلوله‌برفي انتخاب شدند. داده‌ها با مصاحبه نيمه‌ساختاريافته جمع‌آوري و با روش كدگذاري باز، محوري و انتخابي مبتني بر نظريه استراوس و كوربين (1998) در نرم‌افزار NVivo تحليل شدند. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد كه اصطكاك سازماني در آموزش‌وپرورش داراي 87 مفهوم و 20 مقوله فرعي در 6 مقوله اصلي شامل راهبردهاي ضعيف سازمان (شرايط علي)، اصطكاك سازماني (پديده محوري)، فشارهاي رواني در محيط كار (شرايط مداخله‌گر)، عوامل درون‌سازماني (شرايط زمينه‌اي)، رفتارهاي ضدشهروندي سازماني (كنش‌ها) و تنبلي سازماني (پيامدها) بود. راهبردهاي ضعيف سازمان به‌عنوان شرايط علي شامل ساختار سازماني معيوب، ضعف در مديريت منابع انساني و ضعف در مديريت استراتژيك، اصطكاك سازماني به‌عنوان پديده محوري شامل بي‌خيالي كاري، وقت‌كشي كاري، نبود حس مسئوليت، حماقت عملكردي و ناهمگوني مديريت نيروي كار، فشارهاي رواني در محيط كار به‌عنوان شرايط مداخله‌گر شامل تمركز كنترل و قدرت، فشار عصبي در محيط كار و بي‌اعتمادي در سازمان، عوامل درون‌سازماني به‌عنوان شرايط زمينه‌اي شامل ضعف در ارزشيابي عملكرد، ناكارآمدي سيستم اداري، بي‌توجهي به پيشرفت كاري كاركنان و نابرابري مالي و مادي، رفتارهاي ضدشهروندي سازماني به‌عنوان كنش‌ها شامل رفتارهاي ضدارزشي و سياست‌زدگي و تنبلي سازماني به‌عنوان پيامدها شامل كاهش بهره‌وري سازماني، ناكارآمدي مديريت سازمان و تمايل به ترك شغل بودند. در نهايت، الگوي اصطكاك سازماني در آموزش‌وپرورش طراحي شد. نتيجه‌گيري: الگوي اصطكاك سازماني پژوهش حاضر مي‌تواند براي متخصصان و برنامه‌ريزان آموزش‌وپروش به‌عنوان الگويي مناسب جهت كاهش اصطكاك سازماني از طريق مقوله‌هاي شناسايي‌شده مورد بهره‌برداري قرار گيرد.