تحليلي بر نابرابري هاي فضايي و سنجش وضعيت توسعۀ منطقه‌اي در استان‌هاي ايران

با آنكه بيش از 6 دهه از عمر برنامه‌ريزي منطقه‌اي در ايران مي‌‌گذرد هنوز سايه سنگين شكاف و عدم تعادل فضايي بر مناطق سنگيني مي‌كند. با پذيرش اين موضوع كه تنوعات منطقه‌اي در فرايند توسعه امري اجتناب‌ناپذير و براي توسعه و پيشرفت يك كشور ضروري هستند مي‌توان گفت كه نقش برنامه‌ريزي منطقه‌اي ما را وادار ساخته تا خود را با تغييرات علمي در اين زمينه وفق دهيم. تبارشناسي جريان توسعه در ايران نشان مي‌دهد كه رويكرد انباشت سرمايه و تحميل نقش‌هاي خاص به مناطق عمدتاً بدون هيچ‌گونه تجزيه تحليل هزينه ـ فايده اقتصادي و تنها بر اساس رويكرد قطب رشد و تمركز سرمايه در يك فرآيند تاريخي صورت گرفته است. در اين مقاله سعي شده است كه به بررسي اين مهم پرداخته شود. لذا براي درك چنين وضعيتي به تحليل شرايط اقتصادي مناطق؛ در قالب نماگرهاي توسعه از قبيل: جمعيت و نيروي انساني (شهري ـ روستايي)، اشتغال و بيكاري، مشاركت اجتماعي، بخش‌هاي سه‌گانه اقتصاد، GDP و .. با استفاده از تكنيك تاپسيس پرداخته شده است. نتايج تحقيق بيانگر اين نكته است كه سازمان فضايي ايران چند سطحي شده و استان‌هايي كه قطب‌هاي توسعه هستند از نظر شاخص‌هاي توسعه‌يافتگي از مناطق پايين دست خود بريده‌اند و با تمركز بخشي در زمينه جذب سرمايه، جمعيت و صنعت زمينه‌هاي عدم تعادل فضايي درون و برون منطقه‌اي را سبب شده‌اند.