اپونيم «نام‌بخش»، گونه‌اي بلاغي در زبان فارسي محورهاي موضوعي : زبان و ادب فارسي

Eponym (Nambakhsh): Eponym (Nambakhsh): A kind of rhetoric in Persian language

اپونيم اسم‌ و صفتي است كه به يك مفهوم تبديل شده و در واقع مفهوم با مصداق يكي شده است و اينك در مفهومي به‌كار مي‌‌رود كه ناخودآگاه جمعي آن را پذيرفته است. اپونيم برخلاف استعاره، در زبان ادبي به‌كار نمي‌رود؛ بلكه بيشتر در زبان عاميانه كاربرد دارد و برخلاف استعاره كه قرينه‌اي براي فهم آن لازم است، اپونيم ريشه در ناخودآگاه جمعي قوم يا فرهنگي خاص دارد. در واقع اپونيم‌ها، استعاره‌هاي كليشه‌شده‌اي‌ هستند كه فهم آنها منوط به همساني فرهنگي است. اينگونه واژه‌ها در زبان، كاربرد فراوان دارد؛ اما در زبان فارسي تا كنون تحقيقي در باب اين ژانر يا صنعت ادبي انجام نشده و حتي به‌عنوان يك آرايۀ ادبي نيز مطرح نشده است. اين تحقيق به دنبال آن است كه اين نوع كاربرد را به‌عنوان يك ژانر، معرفي و نيز اينگونه اسم‌ها را بر اساس قلمرو معنايي و نوع كاربرد آنها تقسيم‌بندي كند. روش اين پژوهش كيفي بوده است و داده‌هاي آن بر مبناي روش توصيفي- تحليلي و با بهره‌گيري از ابزار مطالعات كتابخانه‌اي به دست آمده است. نتيجۀ اين تقسيم‌بندي قرار دادن اپونيم‌ها در هشت گروه مختلف است: مذهبي و غيرمذهبي، حيوان و انسان، مثبت و منفي، سياست و مكان. از طرفي ديگر در شش دستۀ: نام اشخاص، جانوران، مكان، لوازمي مربوط به بزرگان مذهبي و اسطوره‌اي، در معناي صفت و دنياي مجازي قرار داده شده‌اند. پربسامدترين اپونيم‌ها در زبان فارسي اسم‌هايي خاص هستند كه به صفت تبديل شده‌اند؛ مانند: ابليس و دجال. بعضي از اپونيم‌ها نام‌ حيواناتي است كه به صفت تبديل شده‌اند؛ مثل: لاشخور و كفتار. برخي از نام‌هاي مكان نيز به صفت تبديل شده‌اند؛ همچون: صحراي كربلا و قيامت.

The eponym is a noun and an adjective that has become a concept. In fact, the concept has become one with the object, and nowis used in as aconcept that has been accepted by the collective subconscious.Unlike Metaphor, eponym is not used in literary language; rather it is mostly used in common language; and contrary to metaphor, which requires a symmetrical understanding, eponym is rooted in the unconscious group of a particular people or culture.In fact, eponyms are stereotyped metaphors which understanding them depends on cultural similarity. Such words have been widely used in language; but in Persian, so far no research has been done on this genre. This research seeks to introduce eponym as a genre and also to classify such nouns based on their semantic domain and type of its usage.The method of this research has been qualitative and its data has been done based on descriptive-analytical method and using library study tools. The result of this division is putting eponyms in eight different groups: religious and non-religious, animals and people, positive and negative, politics and place. On the other hand, they have been put in six categories: names of persons, animals, place, accessories related to religious and mythical elders, and in the meanings of virtual worlds and adjective. The most frequent eponyms in Persian are special nouns that have become adjectives such as Iblis and the Antichrist. Some eponyms are animals that have become adjectivessuch as carnivores and hyenas. Some place names have also become adjectives; like Sahrayeh Karbala & Resurrection.