مديريت بومي منابع آب در منطقه كاشان

موضوع آب يكي از عوامل مهم در عرصه‌هاي مختلف زندگي در مقياس‌هاي محلي، ملي و فراملي مي‌باشد. لذا بررسي نظام مديريت بومي منابع آب، با رويكرد محلي كه حاصل تجربه چندين هزار ساله ملتي است كه ضمن توجه به خصوصيات جغرافيايي و به منظور بهره‌گيري از امكانات محيطي به خلق آن همت گماشته‌اند، ضروري به نظر مي‌رسد. در اين مقاله، مساله اساسي اين است كه شناخت و فهم جامعي از مديريت بومي منابع آب در منطقه كاشان به ويژه روستاي نياسر به دست آوريم. به اين منظور و نيز بررسي فرصت‌ها، راهكارها و موانع گذار به مديريت دورانديش، مبتني بر دانش بومي، اصول همياري و رفاقت، پژوهش كيفي از طريق مطالعات اسنادي و ميداني مشتمل بر مصاحبه با ذي‌نفعان طي سال‌هاي 92-1391 انجام شد. سپس با تلفيق مطالعات، مشاهدات ميداني به همراه مشاركت و ثبت و گردآوري نگرش‌ها و رفتارهاي كنشگران مديريت بومي منابع آب، شناخت نسبي از آن به‌دست آمد. نتايج به دست آمده حاكي از آن است كه مديريت بومي منابع آب، مبتني بر چهار مؤلفه كليدي است. يكي از مهمترين مؤلفه‌هاي آن، دانش بومي است. اين دانش، برخاسته از فرهنگ، ارزش‌ها، شيوه نگرش، تجارب، نوع باور و فهم مردم يك سرزمين است. نقش مشاركت ذي‌نفعان و ياري آن‌ها به يكديگر در دومين مؤلفه، يعني همياري، نمود بيشتري پيدا كرده است. سومين مؤلفه عبارت است از رفاقت با مفهوم محوري خيرخواهي كه مردم را در درك و ارتباط مناسب با يكديگر و محيط‌زيست ياري مي‌نمايد. چهارمين مؤلفه، دورانديشي است كه شامل توجه به نيازهاي نسل كنوني و آينده و نيز روش‌هايي است كه دستيابي به مديريت دورانديش را محقق مي‌كند.