بحران آب، سنت و توسعه در ايران: تجديدمطلعي در مفهوم «نوسازي» با اشاره به مستند «مادركشي»

اكثر برنامه‌هايي كه در ايران ذيل مفهوم «نوسازي»، تعريف و اجرا شده‌اند، كمتر به عناصر فرهنگي و «بومي» اين مرزوبوم نظر داشته‌اند و به همين دليل، در برخي از حوزه‌ها، مخصوصاً محيط‌زيست و آب، به «بحران» هاي موجود در آن‌ها دامن زده‌اند. ازهمين‌رو، به نظر مي‌رسد كه بايستي در مفاهيم «نوسازي» و «توسعه» بازنگري كرد و با اتكا به مفهوم «سنت» و توجه به «علم اجتماعي رهايي‌بخش»، براي دگرگوني پارادايمي كه بقول هانا آرنت كمر به نابودي «طبيعت» بسته است، تلاش نمود. مستند ارزشمند «مادركشي» ساختۀ كميل سوهاني كه در محافل آكادميك و غيرآكادميك داخل و خارج بسيار مورد تقدير قرار گرفته است و با بينشي تاريخي، به موضوع «بحران آب» در ايران پرداخته، قادر است به پرورش آن «علم اجتماعي رهايي‌بخش» كمك كند. به نظر مي‌رسد كه رويكرد نظري و روشي اين مستند، مشابه آن چيزي است كه در «نهادگرايي جديد» دنبال مي‌شود. در «نهادگرايي جديد»، هم تاريخ مهم است و هم عناصر «بومي» موجود در آن؛ در نتيجه، با كمك از اين ‌رويكرد، مي‌توان در مباني و مبادي مكتب «نوسازي» كه تاكنون نه‌تنها در ايران، بلكه در ديگر كشورها، «اثرات جانبي منفي» فراواني برجاي گذاشته است، بازنگري كرد. ازاين‌رو، در اين مقاله، مطابق با اين رويكرد و با اشاره به آن مستند، تلاش مي‌شود تا ضمن نقد مختصات نظام دانش موجود در مواجه با بحران محيط‌زيست، و «دور باطل» تشديد «بحران آب» در ايران، به «نهادگرايي جديد»، به‌عنوان بديلي پارادايمي و رهايي‌بخش در شناخت آنچه در اين حوزه بر سر طبيعت ايران آورده شده است، تأكيد و تكيه شود.