برخي ظرافتهاي بلاغي در اشعار نظامي با رويكرد صورتگرايانه

Some rhetorical delicacies in Nizami poems with a formalist approach

زبان نظامي در منظومه‌هايش زباني برجسته و منحصر به خود اوست. نظامي همواره تلاش مي‌كند با دقت و ظرافت فراوان سخناني تازه بيافريند و از تقليد شاعران ديگر بپرهيزد. او به اهميت فرم و زبان شعري آگاه است به همين منظور در زمينه‌ي واژگان، آرايه‌هاي ادبي و دستورزبان به نوآوري و آشنايي‌زدايي مي‌پردازد و همين مسأله برجستگي زباني شعر او را سبب مي‌شود. حوزه‌ي دستورزبان و نحو، يكي از زمينه‌هاي مورد توجه نظامي است. در اين مقاله به روش توصيفي تحليلي به اين مسأله پرداخته شد كه نظامي با چه شگردها و تمهيداتي به تصرف در زمينه دستور زبان پرداخته و سال‌هايي بس طولاني پرچمدار خلاقيت زباني در شعر فارسي شده‌است. نتيجه بررسي‌ها نشان داد كه برخي از شگردهاي نظامي در ايجاد ظرفيت‌هاي نحوي زبان و زايايي آن عبارتند از: ايجاد معاني متعدد در كلام با خوانش‌هاي متعدد، استفاده از ظرافت‌هاي پنهان لغات، استفاده از شيوه‌ي هم نشيني كلمات براي ايجاد زيبايي‌هاي ديداري و القاي مفهوم، ايجاد هماهنگي‌هاي لفظي و افزايش موسيقي شعر، به هم‌ريختن اجزاي جمله و جا‌به‌جاكردن كلمات و ضماير براي تأكيد و ايجاد هماهنگي، جا‌به‌جاكردن حرف نفي و ايجاد ايجاز. براي اين مقاصد، از چگونگي همنشيني واژگان در محور افقي، سود مي‌جويد. كلمات چند معنايي به كار مي‌گيرد و با معاني ثانوي كلمات، معاني تودر تو ايجاد مي‌كند از توازن آوايي كلمه‌ها براي زيبايي‌آفريني و القاي هر چه بيشتر مفاهيم بهره مي برد. همه‌ي اين‌ها، ظرافت‌هاي بلاغي منحصر به خود او را به وجود آورده است.

The Nizami language in its poems is its prominent and unique language. Nizami has always tried to create new words with great care and avoid imitation of other poets. He is aware of the importance of poetic form and language, so he innovates and deconstructs his vocabulary, literary arrays, and grammar, which is why his poetry linguistic prominence. The field of grammar and syntax is one of the areas of Nizami interest.In this descriptive-analytical method, this paper deals with the ways in which the Nizami has mastered grammar and has long been the flagship of linguistic creativity in Persian poetry.The results showed that some of the Nizami techniques for building syntactic capacities of the language and its visualization are: generating multiple meanings in the word with multiple readings, using hidden vocabulary delicacies, using the word syntax to create visual aesthetics and induction. The concept is to create verbal harmony and enhance the music of the poem, to disrupt the components of the sentence and to move the words and pronouns to emphasize and to harmonize, to displace the negative word, and to create impetus. For these purposes, he benefit from how words are aligned horizontally. It uses multipurpose words, and with the secondary meanings of the words, it creates your nuanced meanings. All of this has created her own rhetorical delicacies.