اسلام معاصر، در ميانه ديپلماسي احياء تراثي و رويكرد تمدني

تمدن اسلامي، يكي از ديرينه‌ترين تمدن‌هاي بشري است كه توانسته با گذرزمان، بر عمق خود بيفزايد و همواره به عنوان ركني تاثيرگذار در تمدن بشري، ايفاي نقش كند. در پيشينه شناسي و تجزيه و تحليل اجزاي اين تمدن، دو نوع نگاه مي‌تواند مورد توجه باشد. نگاه اول، رويكرد احياء تراثي؛ به اين صورت كه تلاش كنيم تا تمدن را مبتني بر متون متقدم و يكان يكان گزارش‌هاي ديني يا متون ديني، تحليل كنيم. رويكرد دوم، رويكرد بر اساس حافظه تمدني است. حافظه تمدني، صرفا در قالب گزارش‌هاي تاريخ موصوف به خبرواحد، قابل توصيف نيست. بخش اعظمي از ميراث تمدني اسلامي در قالب هايي فراتر از گفتمان مبتني بر اخبار آحاد قابل مستندسازي است. بسنده كردن به ميراث مكتوب به عنوان تنها بخش ميراث تمدني بايد به توجه بايسته به حافظه تمدني ارتقاء يابد. رويكرد احياء تراثي نسبت به معارف دين تا حدود زيادي متاثر از روش فقهي و به تبع آن نوعي اخباري‌گري است. بدون آن‌كه بخواهيم جايگاه روش نقل روايي را در دوران معاصر تنزل دهيم، اما نبايد از آن، به عنوان يك روش به اقتضاي دوره متقدم نيز غفلت كرد.