تحليل سبك‌شناسي مثنوي ناز و نياز عبدالرزّاق بيگ دنبلي

زمينه و هدف: مثنوي «ناز و نياز» سرودۀ عبدالرزاق بيگ دنبلي، متخلّص به «مفتون» مورّخ، شاعر، اديب، مفسّر و مترجم دورۀ بازگشت ادبي است. وي اين منظومه را بقصد نظيره‎گويي، با تأثير از خسرو و شيرين نظامي گنجوي سروده است و مختصّات سبك عراقي در آن قابل رؤيت ميباشد. در پژوهش حاضر اين منظومه در سه سطح زباني، ادبي و فكري مورد تحليل سبك شناسي قرار گرفته است. سؤال اصلي پژوهش اين است كه مهمترين ويژگيهاي سبكي عبدالرزّاق، در مثنوي ناز و نياز كدامند؟روش مطالعه: روش گردآوري اطلاعات در اين مقاله براساس مطالعات كتابخانه اي بوده و تحقيق به شيوۀ توصيفي ـ تحليلي انجام شده است.يافته‌ها: دنبلي متناسب با سبك منظومه سرايي در ادبيات فارسي، مثنوي ناز و نياز را سروده و يكي از شاعران خوش‌قريحۀ دورۀ بازگشت است كه در پيروي از سبكهاي شعري پيشين موفق بوده است. نتيجه‌گيري: شاعر در سطح زباني، از وزن هزج مسدس مقصور و با بسامد بالا از قوافي و رديفهاي تك‌واژه اي اسمي و فعلي استفاده كرده است. در سطح لغوي و نحوي كاربرد و استعمال پيشاوندها، پساوندها و لغات كهن، واژگان عربي، اصطلاحات مختلف در شعرش ديده ميشود. در سطح ادبي متناسب مضمون عاشقانه و تعليمي، كاربرد انواع صورخيال تشبيه، استعاره و بديع معنوي تلميح و اغراق فراواني سبكي دارد. در سطح فكري در كنار مضمون عاشقانه كه موضوع اصلي آن است، به مضامين تعليمي و مذهبي و ساقينامه توجه كرده است؛ همچنين در انديشه‌هاي او باور به اعتقادات عاميانه و جبرگرايي نيز وجود دارد.