اتباع سبك زباني خاص در ادب معاصر

زمينه و هدف: يكي از مباحث متداول در دستور زبان فارسي، مبحث «اتباع» است. ميتوان گفت اين موضوع از مواردي است كه خارج از تسلّط و اختيار زبانشناسان و كاملاً با دخالت مستقيم مردم در زبان ايجاد ميشود و قانون و قاعده آن نيز نه به انتخاب كارشناسي صورت گرفته و نه نظام و اسلوبي كليشه‌اي، آن را ايجاد كرده است. مقالۀ حاضر پژوهشي براي شناخت روند شكلگيري و رواج اتباع در زبان و ادبيات فارسي بعنوان سبكي جديد در گفتار مردم است. در اين تحقيق آثار ادبي پس از انقلاب مشروطه (كه زمان اوجگيري و رواج اتباع است) مورد بررسي قرار گرفته و پس از مقايسۀ بكارگيري اتباع در سبك قديم، تقسيمبندي تازه‌اي براي اتباع انجام و نامگذاري شده است؛ همچنين تأثير احساس انسان در كاربرد اينگونه تركيبها براي اوّلين بار بررسي شده و همراه با استخراج موارد اتباع در آثار نويسندگان و شاعران معاصر، نحوه شكلگيري و خلق اين سبك زباني و رواج آن بيان گرديده است. روش مطالعه: روش تحقيق در اين مقاله، توصيفي-تحليلي و روش گردآوري اطّلاعات، اِسنادي (كتابخانه‌اي) است.يافته‌ها: اتباع پيش از آنكه يك نوع تركيب در دستورزبان باشد، سبكي خاص در گفتار است كه در عصر حاضر از زبان محاوره مردم وارد سبكهاي زباني و ادبي شده است. نتيجه‌گيري: تأثيرپذيري مردم از داستانها و مقاله‌هاي اجتماعي –خصوصاً در دورۀ مشروطه كه مردم بسيار در امور سياست و خواندن مقاله‌ها و داستانهاي آن روز شركت داشتند- تأثير زيادي بر رواج بكارگيري تركيب مهمل داشته است و همچنين تأثير زبان محاوره نيز بر اين آثار متقابلاً مشهود است. آثاري كه زبان محاوره و نقل قول از زبان مردم كوچه و بازار را در متن خود داشته‌اند مانند: سياحت‌نامۀ ابراهيم بيك، مقالات چرند و پرند دهخدا، آثار جمال‌زاده و ديگر نويسندگان، از تركيبهاي اتباعي خصوصاً مهمل بهرۀ بيشتري برده‌اند و نقش بسياري در رواج اين سبك زباني داشته اند.