ويژگيهاي زباني و ادبي طنز كارناوالي در رمانهاي دهۀ چهل و پنجاه

زمينه و هدف: يكي از مهمترين رهيافتهاي باختين، طنز كارناوالي است. در كارناوال تمام مؤلفه‌هاي فرهنگ عاميانه نمود مييابد و كاملترين شكل فرهنگ مردمي است. آثار ادبي با تأثيرپذيري از واقعيات زندگي در تعامل زباني با پيرامون خود قرار ميگيرند. رمان برجسته ترين نوع ادبي است كه بيشترين شباهت را با زندگي واقعي دارد. طنز كارناوالي رويكردي است كه ميتواند مولّد زمينه هاي پژوهشي مهم و تازه اي براي ارزيابي مجدد رمان باشد. حضور عناصر زباني و ادبي طنز كارناوالي در رمانهاي منتخب دهۀ چهل و پنجاه، به يك اندازه نيست؛ اما آنچه مهم است، روح طنز كارناوالي است كه بر عناصر ديگر رمان هم تأثيرگذار است. در اين راستا تحليل وجوه همسوي زباني و ادبي طنز كارناوالي با رمانهاي منتخب هدف اين مقاله بشمار ميرود. پژوهش حاضر درصدد پاسخگويي به اين سؤال است كه مهمترين مؤلفه هاي زباني، ادبي طنز كارناوالي در رمانهاي منتخب دهۀ چهل و پنجاه كدامند؟ روش مطالعه: اين پژوهش با روش توصيفي – تحليلي صورت گرفته است. يافته‌ها: طنز سياسي ـ اجتماعي موجود در رمانهاي منتخب دهۀ چهل و پنجاه با بسياري از مؤلفه هاي زباني و ادبي طنز كارناوالي همچون زبان عاميانه، كنايات و ضرب-المثلهاي عاميانه، طنز تشبيه، طنز تعريض، گروتسك و انواع آيرونيهاي كلامي، بلاغي، سقراطي همسو است.نتيجه‌گيري: يكي از مشخصه هاي مهم رمانهاي سياسي ـ اجتماعي دهۀ چهل و پنجاه طنز كارناوالي است كه در آن نويسندگان منتقد با زبان طنز انتقاديِ آميخته به شوخي و نيشخند، حوادث نامساعد سياسي، اجتماعي جامعه را در آثارشان به نقد كشانده و در معرض آراي افكار عامه قرار ميدادند. طنزي توصيفي همراه با طنز كلامي كه گاه به گونۀ استهزاء و تمسخر و ريشخند ظهور مييابد. در آثاري هم كه با طنز كارناوالي باختين همسو است، ميتوان رد پاي سياست و اعتراض كارناوالي را در اين گونه از آثار ديد. در متن كارناوال، همۀ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ رﺳﻤﻰ، ﻣﺮﺳﻮم و راﻳﺞ اﺳﺖ، ﻃﺮد ميشود.