تأملي در شرح عتبة‌الكتبه به اهتمام مريم صادقي

A consideration on the description of Atabat-ol-kataba by Maryam Sadeghi

در كنار تصحيح و چاپ متون ادبي، شرح درست لغات و دشواري‌هاي برخي متون، ضرورتي است كه مي‌تواند راهگشاي خوانندگان اين آثار باشد و به آنان در فهم بهتر متن كمك نمايد. يكي از اين متون، «عتبة‌الكتبه»، مجموعه مراسلات ديواني و مكاتبات اخواني عهد سلطان سنجر سلجوقي با انشاي منتجب‌الدين بديع جويني است كه در سال 1396ش. به اهتمام مريم صادقي و از روي چاپ علامه قزويني و استاد عباس اقبال، مجدداً تصحيح گرديده و به همراه شرح متن، در انتشارات نگاه معاصر به چاپ رسيده است. اين مقاله حاصل بررسي شرح متن اين كتاب است كه به روش كتابخانه‌اي همراه با تحليل و توصيف يافته‌ها انجام شده است. ثمرۀ اين پژوهش نشان مي‌دهد كه شارح «عتبة‌الكتبه» با وجود تلاشي كه در رفع كاستي‌هاي چاپ قزويني- اقبال داشته است، در شرح برخي موارد، دچار خطاهاي آشكار گرديده است كه نه تنها ابهامات متن را برطرف نمي‌سازد، چه بسا موجب گمراهي خواننده نيز مي‌گردد. در اين پژوهش، برخي از اين اشتباهات و نيز ايرادهاي چاپي ارائه گرديده تا علاوه بر استفادۀ خوانندگان «عتبة‌الكتبه »، ضرورت رفع خطاهاي راه‌يافته به كتاب و لزوم بازبيني آن از طرف شارح جهت چاپ‌هاي بعدي تبيين گردد.

In addition to correcting and printing literature, accurate description of vocabulary and difficulties in some of these texts is vital which can help the readers of these works helping them to understand the text better. One of these texts, "Atabat-ol-kataba" is written by Montajab-o-ddin Badi'e Joveini which includes samples of administrative and court-related correspondence as well as friendly letters of Sultan Sanjar Saljuqi era and revised along with the description of the text in by Maryam Sadeghi regarding the Allameh Qazvini and Sir Abbas Eqbal; and it has been published in Negah Moaser Publications. This article is the result of reviewing the text description of this book, which has been done with analysis and description of the findings in a library style. The results of this research show that the commentator of "Atabat-ol-kataba", despite his efforts to eliminate the shortcomings of Qazvini-Eqbal printing, has made obvious mistakes in describing some cases, which not only do not remove the ambiguities of the text, but may also mislead the reader. In this research, some of these mistakes as well as typographical faults are presented to explain the necessity of modifying the errors in the book and the need to review it by the commentator for later editions, in addition to the use of the readers of "Atabat-ol-kataba".