تحول جايگاه راهبرد موازنه سازي در سياست خارجي چين؛ جستاري در سه بازه زماني ساختار خراج گذاري (1800-1300)، جنگ سرد (1991-1947) و پساجنگ سرد (2021-1991)

با نگاهي به رفتار سياست خارجي چين در طول تاريخ، مي‏توان دريافت كه تفوق متداوم و پايدار نظامي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي آن كشور در پهنه شرقي آسيا، با بهره‏ گيري از نظريه «موازنه قدرت» كه تفوق دولتي بر سايرين را امري ناپايدار در نظام بين ‏الملل قلمداد مي‏ كند، تبيين‏ ناپذير است. به همين منظور، پژوهش حاضر، اين پرسش را مطرح مي‏ كند كه «راهبرد موازنه ‏سازي در سياست خارجي چين در سه بازه زمانيِ ساختار خراج‏ گذاري، جنگ سرد و پساجنگ سرد، چه جايگاهي داشته‌است؟» در پاسخ به اين پرسش، پژوهش حاضر با بهره ‏گيري از «برداشت تئوريك تي وي پال» از نظريه موازنه قدرت و با تمسك به روش تحقيق توصيفي تحليلي، اين فرضيه را ارائه مي‏ كند كه در طول تفوق ساختار خراج‏ گذاري بر پهنۀ شرقي آسيا، چين، اولاً با بهره‏ برداري سياسي از بازار بزرگ و ظرفيت‏ هاي كلان اقتصادي خود، واحدهاي سياسي حاضر در شرق آسيا را نسبت به اجراي راهبرد موازنه ‏سازي عليه خود منصرف مي‏ ساخت و ثانياً بر آن بود تا با اجراي راهبرد شكاف ‏افكني، ديگر واحدها را از توسعۀ اتحادي ضدچيني باز دارد. در دورۀ جنگ سرد، چين كه از اقتصادي توسعه‏ نيافته و عقب‏ مانده رنج مي‏ برد چاره ‏اي جز پيشبرد موازنه‏ سازي سخت عليه تهديدات خارجي خود نمي‏ ديد و به همين منظور، ابتدا ايالات‌متحده و در گام بعدي، شوروي، براي اجراي موازنه ‏سازي سخت از سوي آن كشور، هدف قرار گرفتند. در دوران پساجنگ سرد با رشد دوبارۀ جايگاه چين در اقتصاد جهاني، حزب كمونيست، پيشبرد نوع نرم از راهبرد موازنه ‏سازي را با بهره ‏گيري از توانمندي‏ هاي اقتصادي خود در اولويت سياست خارجي جمهوري خلق قرار داد.