دستاوردهاي سياسي - اجتماعي نوانديشي ديني در ايران و مصر

Political-Social Achievements of Religious Intellectualism in Iran and Egypt

پژوهش حاضر با تكيه بر انديشه نوانديشان ديني همچون سيد جمال به عنوان تئوريسين احياءگري ديني در جهان اسلام از جمله ايران و مصر، علامه نائيني نوانديش اصلاح‌گر ايراني و شيخ محمد عبده نوانديش اصلاح‌‌گر مصري درپي پاسخ به اين پرسش است كه جريان نوانديشي ديني چه دستاوردهاي سياسي- اجتماعي در ايران و مصر داشته است؟ روش پژوهش توصيفي- تحليلي بوده و نتايج نشان داد كه نوانديشي ديني در ايران قرن نوزدهم دستاوردهايي همچون گسترش عقل‌‌گرايي، ايجاد ساختار سياسي نوين همچون ايجاد مجلس، قانون و عدالت‌خانه داشته و در مصر نيز دستاوردهايي همچون گسترش عقل‌‌گرايي، شروع دوره اصلاحات، ورود امواج مدرنيسم و مظاهر آن همچون چاپ روزنامه، مدارس جديد، تغيير نگرش به حقوق زنان، ناسيوناليسم و سكولاريسم به همراه داشته است.

The present study, relying on the ideas of some religious intellectuals such as Seyyed Jamāl as a theorist of religious intellectualism in the Islamic world including Iran and Egypt, 'Allāma Nā'ini as an Iranian reformist intellectual, and Sheykh Mohammad 'Abdah as an Egyptian reformist, aims to answer what were the political-social achievements of religious intellectual movement in Iran and Egypt. The method of study was descriptive analysis and the results showed that religious intellectualism in the 19th century Iran has had some achievements in Iran like propagating rationalism, and creating modern structures such as parliament, law, and court. It also has brought about some outcomes in Egypt, like propagating rationalism, starting reformism, modernism movement and its manifestations such as newspapers and new schools, changing the attitude to women's rights, nationalism, and secularism.