فرزندنامه؛ به مثابه يك ژانر

Farzand-Naameh as a Genre

يكي از نمونه‌هاي جهاني، پربسامد و تكرارشوندۀ كلان‌ژانر ِ ادبيات‌تعليمي، اندرز و تعليم والدين به فرزندان است كه در مباحث نوع‌شناسي در پژوهش‌هاي ادبيات‌فارسي- شايد در ادبيات‌جهان- به صورت آكادميك به آن توجّه نشده‌است. در اين جستار تلاش شده‌است به روش كمّي و توصيفي، پس از بررسيِ نمونه‌هاي پرتكرار و كهن فرزندنامه‌، شاخصه‌هاي برون‌متني(عنوان، انگيزۀ‌تأليف، تقديميه، باب‌بندي و پيشينۀاثر) و درون‌مايه‌ايِ ‌آن (مقدمۀعاطفي، نگرش ويژه به پسران، نگران از به كارنبستن اندرزها، تأكيد در به كاربستن اندرزها، تجربههاي والدين، تفاخر به خود و اجداد، بيان خاطرات دوران كودكيِ نويسنده، بيان سنّت‌اندرزگويي، سادگي و اختصار) ترسيم‌شود. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان‌مي‌دهد كه فرزندنامه‌نويسان‌، در كل، با هدف تعليم مباحثي چون؛ پزشكي، موسيقي، علوم‌غريبه، علوم‌ادبي، دين، مباحث‌اعتقادي، حكمت‌عملي(برنامه‌اي براي تهذيب اخلاق فردي، خانوادگي و سياست يا همان شيوۀ درست زندگي) براي فرزندان خود(چه حقيقي و چه خيالي) كتاب يا رساله مي‌نوشتند. از طرفي، با توجّه به بسامد بالاي مباحث اندرزي و شيوۀ خاص بلاغي كه صرفاً متوجّه متون اندرزي است، مي‌توان فرزندنامه‌ را ژانري سيّال در گونۀ اندرزنامه‌ها نيز به شمارآورد كه ساختار و محتوايي مشخص دارد و متناسب با فرهنگ و مقتضيات زمان و انتظارات مخاطبان، دچار تغييرات مي‌شود. آنچه در تشخيص فرزندنامه از ساير اندرزنامه‌ها اهميت دارد اين است كه آفرينندۀ اثر، به صراحت بيان‌كند كه نامه يا كتاب را براي فرزند مي‌نويسد و در سراسر متن، نشانه‌هايي از حضور فرزند و خطاب به او وجود داشته‌باشد.

Farzand-Nameh is one of the ancient examples, universal, most frequent, and recurring subspecies of the didactic literature genre Which has not been academically addressed in typological discussions in Persian literature research- and perhaps in world literature-. One of the main conditions of the comprehensive definition and barrier of the child letter It is for the creator of the work to state explicitly that he is writing the letter or book for the child and there should be signs of the child being present and addressed throughout the text. in this research, Ensuring the repetitive and ancient examples of this literary subgenre in the world Literature, Farzand-Nameh is introduced as a sub-genre an‎d Reviewed and drawn extra-textual indicators(Title, Motivation Author, Introduction, Chapter, Background) an‎d its in-text features (Emotional introduction, Special attitude towards boys, Worried about using advice, Emphasis on the content of the book and letter, Parents' experiences, Proud of themselves and their ancestors, Expressing the author's childhood memories, Expression of the tradition of counseling, Simplicity, and brevity).