تحليلِ كهن الگوي جمشيدكُشي در شاهنامه با تأكيد بر داستان جمشيد و كيخسرو

The study of Archetype of Killing Jamshid in Shahnameh according to the story of Kei Khosrow and Jamshid

كهن ­الگوي جمشيدكشي در شاهنامه به شكل‌هاي گوناگون خود را نشان مي‌دهد. چرايي پديدار شدنِ اين كهن­ الگو در داستان جمشيد و چگونگي پيش­گيري از آن از سوي كي­خسرو مسأله ­ي اصلي اين پژوهش است. داده­ هاي متني به تفصيل از نيكي و خويشكاري مثبت جمشيد ياد كرده از اين رو به شيوه­ ي تحليلي- توصيفي، مسأله ­ي ناسپاسي او مورد پرسش قرار گرفته و رد شده است. كي­خسرو پيش از آن‌كه با ناسپاسي و فريب‌‌خوردگي مردمان رو به رو شود و تخت شاهي از دستش به در رود با گمانه ­زنيِ درست درباره­ ي آينده­ ي تيره و تار، تاجِ شاهي را به لهراسب وا مي ­گذارد. اگر چه خاندان زال و پهلوانان و بزرگان با او هم­ راي نيستند اما با سخنان خردمندانه آنان را نسبت به وضع خطير خود و كشور آگاه مي­ كند. كي­خسرو با به انجام رساندن خويشكاري­ هاي خود كه آبادي كشور و از ميان برداشتن افراسياب اهريمني است، از سرِ خردمندي و رازداني درمي­ يابد كه ديگر بايسته است با كناره‌ گيري از قدرت از بروز فاجعه ­ي جمشيدكُشي كه آسيب جدي به كشور مي­ رساند جلوگيري كند. از اين رو هدف اين پژوهش توضيح مسأله ­اي است كه در ناخودآگاه جمعي تباري حضور داشته و گاه به گاه كشور را دچار پريشاني مي­ كرده بود.

The archetype of the killing Jamshid has been represented in different forms in Shahnameh. Why this archetype appears in the story of Jamshid and how Kei Khosrow prevents it tend to be the main point of this research. Textual data have revealed the good and positive characteristic features of Jamshid; therefore, his ingratitude issue has been studied analytically and descriptively and disapproved. Before Kei Khosrow confronts with the ingratitude and deceived people and lose throne, he ponders over the dark future and leaves throne for Lohrasb. Although clan of Zal and other champions do not agree with him, he informs them about the serious situation of the country and himself with his own wise speech. After Kei Khosrow implemented his duties and surmounting of Afrasiab, he decided to leave the throne to prevent the killing Jamshid disaster which leads country to serious damages. Therefore, the the goal of this study tends to explain the issue which exists in the racial collective subconscious and disturbs the country.