ديدگاه علامه طباطبائي و نائيني درباره‌ي نسبت مطابقت (تأملاتي پيرامون تئوري مطابقت در فلسفه اسلامي)

Comparison of Allameh Tabatabai and Naeini's views on the Correspondent relation (Reflections on the Correspondence theory in Islamic philosophy)

معرفت‌شناسان، براي صدق معيارهاي متعددي تعريف كرده‌اند؛ يكي از اين معيارها نظريه‌ي مطابقت است كه مقبوليت گسترده‌اي داشته، اما تفسير و تبيين مولفه‌هاي آن، محل نزاع صاحب نظران است. اين مطالعه اختصاص به ديدگاه نائيني و طباطبائي پيرامون نسبتِ مطابقت دارد؛ ديدگاهي كه كمتر مورد توجه قرار گرفته و يا به صورت تطبيقي بدان پرداخته نشده‌است. با توجه به آنكه موصوف صدق، امري مركب است، اين پرسش مطرح مي‌شود كه آيا مطابقتِ مطابِق با مطابَق، به نحو كلِ مجموعي است، يا به نحو كلِ افرادي؟ با واكاوي در آثار نائيني و طباطبائي به اين مهم دست مي‌يابيم كه مباني فكريشان، متضمن دو تفسير متضاد از نسبتِ مطابقت است؛ نائيني، مطابقت تصديقات را به نحوِ كلِ مجموعي مي‌داند در حالي كه مباني فكري طباطبائي، گاهي مؤيد مطابقت به نحوِ كلِ مجموعي و در مواردي به نحوِ كلِ افرادي است. اين جستار ضمن مقايسه و نقد و بررسي ديدگاه‌ها و ادله اين دو انديشمند، شواهدي بر خلاف آراء طباطبائي و لوازم معرفت شناختي آن ارائه كرده و در صدد ترجيح دادن رأيِ نائيني است، اما آن را عاري از اشكال نمي‌داند.

Epistemologists have defined several criteria for truth; One of these criteria is the Correspondence theory, which is widely accepted, but the interpretation and explanation of its components are controversial among experts. This study is devoted to Naini and Tabatabai's views on the Correspondant relation; A view that has received less attention or has not been comparatively addressed. Given that the subject of truth is a compound fact, is Correspondence consistent with the whole as a All used individually or is it the All used collectively? By analyzing the works of Naini and Tabatabai, we reach the important point that their intellectual foundations include two contradictory interpretations of the relation of conformity; Naini considers the conformity of affirmations as a All used collectively, while Tabatabai's intellectual foundations sometimes affirm conformity as a All used collectively and in some cases as a All used individually. This article, while comparing and criticizing the views and arguments of these two thinkers, presents evidence contrary to Tabatabai's views and its Epistemological consequences and tries to prefer the Naini Theory, but does not consider it to be free of problems.