سياست فرهنگي و حقوق بشر مهاجران افغانستاني در ايران

اتخاذ سياست‌هاي فرهنگي در مواجهه با مهاجران خارجي، پيش از هر چيز تصويري است كه سياست‌گذاران از «خودي» و «بيگانه» ارائه مي‌دهند. سياستگذاري براي حقوق بشر اين مهاجران نيز بر همين تصور از خودي و بيگانه مبتني است. در پي اشغال كشور افغانستان توسط شوروي سابق و پس از آن بروز جنگ داخلي در اين كشور، چگونگي مواجهه با بحران مهاجرت افغانستاني‌ها به ايران بارها طي چهار دهه گذشته در نهادهاي سياستگذاري كشور مورد توجه قرار گرفته است. كميسارياي عالي امور پناهندگان ملل متحد، تعامل ايران با مهاجران افغانستاني در اين مدت را نمونه‌اي موفق از ميزباني جمعيت بزرگ پناهجويان معرفي كرده است. تحقيق حاضر، به‌عنوان يك «تحليل سياست»، با هدف بررسي سياست‌هاي فرهنگي تضمين‌كننده حقوق انساني مهاجران افغانستاني در ايران و با اتخاذ روش تحليل گفتمان لاكلا و موفه به بررسي مذاكرات مجلس شوراي اسلامي، بيانات امام خميني و برخي از مسئولين در مورد مهاجران افغانستاني پرداخته است. طبق نتايج به‌دست آمده، سياست كلان فرهنگي كشور عمدتاً جهان‌گراي اسلامي و به دور از مؤلفه‌هاي ملي‌گرايي بوده است؛ لذا مهاجران افغانستاني به‌عنوان برادران مسلمان مورد استقبال قرار گرفته‌اند. تنها در مقاطعي كه گفتمان‌هاي توسعه‌گرايي و جهان‌گرايي ليبرال قدرت نسبي را در اختيار داشته‌اند برخي مطالبات ملي‌گرايانه، محدوديت‌هايي را براي اين مهاجران ايجاد نموده است.