ارزيابي كارآيي مدل تجربي حائري- سميعي و آماري دو متغيره در پهنه‌بندي خطر زمين‌لغزش (مطالعه موردي: استان قزوين)

Evaluation of the efficiency of Haeri-Audio experimental model and bivariate statistical in landslide risk zoning (Case study: Qazvin province)

زمين‌لغزش يكي از انواع مخرب فرسايش در دامنه‌ها است كه موجب ايجاد خسارت‌هاي مالي و جاني فراواني مي‌شود. هدف از اين پژوهش ارزيابي كارايي مدل‌هاي پهنه‌بندي پتانسيل خطر وقوع زمين‌لغزش در استان قزوين و ارائه راهكارهاي مديريتي براي كاهش ريسك زمين‌لغزش مي‌باشد. براي مدل تجربي حائري-سميعي از روابط ارائه‌شده اين مدل استفاده شد. براي مدل آماري نيز پس از تهيه لايه‌هاي عوامل مؤثر (كاربري اراضي، شيب دامنه، جهت شيب، ارتفاع و ...) و قطع دادن آن‌ها با نقشه پراكنش زمين‌لغزش، مساحت و درصد زمين‌لغزش در هر طبقه از نقشه عوامل مؤثر مشخص شد. سپس با استفاده از رابطه نسبت فراواني، ميزان اهميت هر يك از طبقات عوامل مؤثر محاسبه و نقشه‌هاي بر اساس اهميت عوامل مؤثر در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي تهيه شد. در نهايت براي تهيه نقشه خطر زمين‌لغزش، نقشه‌ها بر اساس نرخ عوامل با يكديگر جمع و بر اساس روش فواصل برابر به هفت‌طبقه كلاسه‌بندي شد. براي ارزيابي ميزان كارايي مدل‌ها و انتخاب مدل برتر از شاخص‌هاي نسبت تراكم و مجموع مطلوبيت بهره‌گيري شد. نتايج نشان داد كه مدل آماري دومتغيره با Qs معادل 938/0 داراي صحت بالاتري نسبت به مدل حائري-سميعي با Qs معادل 622/0 است. براي كاهش خسارات و مديريت ريسك زمين‌لغزش نيز سه سياست مديريتي بدون اقدام براي كلاس‌هاي خطر پايين، پيشگيري براي كلاس‌هاي خطر متوسط و درماني براي كلاس‌هاي خطر بالا در نظر گرفته شد و برخي اقدامات لازم براي هر سياست مديريتي نيز ارائه شد.

Landslides are one of the most destructive types of erosion on slopes, which causes a lot of financial and human losses. The purpose of this study is to evaluate the efficiency of landslide potential zoning models in Qazvin province and to provide management strategies to reduce landslide risk. The proposed relationships of this model were used for the Haeri-Samiei experimental model. For the statistical model, after preparing the layers of effective factors (land use, slope, slope direction, height, etc.) and cutting them with a landslide distribution map, the area and percentage of landslide in each floor were determined from the effective factors map. Then, using the frequency ratio, the importance of each class of effective factors was calculated and a map was prepared based on the importance of effective factors in the GIS environment. Finally, to prepare a landslide hazard map, the maps were grouped together based on the rate of factors and classified according to the method of intervals equal to seven floors. Density ratio and total utility indices were used to evaluate the efficiency of the models and select the superior model. The results showed that the bivariate statistical model with Qs equal to 0.938 has a higher accuracy than the Haeri-Samiei model with Qs equal to 0.622. To reduce damage and manage landslide risk, three non-action management policies for low risk classes, prevention for medium risk classes and treatment for high risk classes were considered and some necessary measures were provided for each management policy.