جايگاه وجدان اخلاقي در قرآن و روايات

Status of Moral Conscience in Qur'an and Hadiths

وجدان ادراك باطني است كه انسان با آن مسير كمال را مي‌يابد. او به عنوان خودفرماني دروني و راهنماي انسان گاهي از سلامت برخوردار است و گاهي به انحراف كشيده شده و به دليل عدم اعمال تربيت ديني صحيح كارايي لازم را ندارد. وجدان در برخي از مكاتب اخلاقي غربي جايگاه مهمي دارد و زيربناي افعال اخلاقي معرفي شده و به عقيده كانت امري شگفت آور و صاحب قدرت محرك در امر قضاوت است. همچنين در مكتب روسو كاركردهايي براي وجدان تعريف شده كه در اين پژوهش به صورت خلاصه به آن پرداخته شده است. در اين راستا اين پژوهش در صدد تعريف جايگاه و تبيين كاركردهاي وجدان در قرآن و روايات است. وجدان را كاربردهاي گوناگوني است كه تمايز نهادن ميان آن‌ها در اين مبحث ضروري است.

Conscience is the esoteric perception by which man finds the path to perfection. As an inner self-guide and human guide, he is sometimes healthy and sometimes deviated and does not have the necessary efficiency due to the lack of proper religious education. Conscience has an important place in some Western moral schools and has been introduced as the basis of moral actions and it is a wonderful thing and has a motivating power in judging according to Kant. The Rousseau school also defines functions for the conscience, which are summarized in this study. In this regard, the present study seeks to define the position and explain the functions of conscience in the Qur'an and hadiths. Conscience has various uses that it is necessary to distinguish between them.