تحليل و بررسي پيكربندي معماري فضاهاي آموزشي مدارس ايراني- اسلامي: مقايسه تطبيقي فضاي عمومي و آموزشي در مدارس ايراني اسلامي و مدلهاي چيدماني معاصر

در سالهاي اخير مقوله آموزش و پرورش بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است. پژوهشهاي اين عرصه، درصدد ارائه اصول طراحي بهينه در فضاهاي آموزشي هستند تا آموزش محيط محور، اجتماع-محور و دانش آموز-محور (به منزلۀ دستاورد آموزش و پرورش نوين) جايگزين آموزش معلم محور شود. به اين منظور از طريق روش تحقيق تركيبي، شامل روش چيدمان فضايي و استدلال منطقي سه گونه محيط تعليم و تربيت رايج در گذر زمان تحليل شدند. در گونه اول دو مدرسه خطي البرز و فيروز بهرام، در گونۀ دوم، مدرسه ‌هاي درونگراي خان شيراز و غياثيه خرگرد و در گونه سوم، مسجد مدرسه‌ هاي آقابزرگ كاشان و صالحيه قزوين براي مقايسه انتخاب شدند. از اين رو ارتباط كلاس و فضاي بيروني، دسترسي، عرصه بندي بصري و فيزيكي، انعطا‌‌ف ‌پذيري و خوانايي فضاي آموزشي با تحليل گراف نماياني، گا‌‌‌م‌ متريك و گام‌ پيمايشي (عمق قابل پيمايش) در روش چيدمان فضايي سنجش و سپس به تحليل تعامل فضاي آموزشي (كلاس) و فضاي بيرون از طريق مدلهاي ارتباط فضايي راش، گروتر، مظفر و ميرمرادي اقدام شده است. تناسبات حياط در نمونه ‌هاي مطالعاتي نيز مورد بررسي قرار گرفته است. يافته‌هاي مقاله حاضر به صورت ارائه دو الگوي پيكره‌ بندي فضايي در بناهاي آموزشي آينده مطرح شد. هدف اين مدلها، رعايت اكثر نقاط قوت چيدماني در بناهاي آموزشي معاصر و سنتي بوده و سعي شده است كه با تمركز بر محيط پيرامون دانش ‌آموزان، مجموعه‌ اي خوانا، دسترس ‌پذير، طبيعت ‌گرا، فضاهاي انعطاف ‌پذير و عرصه ‌بندي بصري و فيزيكي ايده‌ آل را براي كلاس فراهم آورد.