شناسايي مؤلفه‌هاي ارزشيابي نظام يادگيري الكترونيكي در دانشگاه تهران

پيشينه اهداف: يادگيري الكترونيكي ضرورت جامعه اطلاعاتي و يكي از شرايط اصلي براي تحقق هدف برنامه چهارم توسعه كشور (توسعه مبتني بر دانايي) است.  در برنامه ي مذكور به دانشگاه ها اجازه داده شده است كه به  منظور پاسخگويي مناسب به افزايش تقاضا براي ورود به نظام آموزش عالي از يك سو و دسترسي به فرصت هاي برابر آموزشي و ارتقاي پوشش جمعيت دانشجويي از سوي ديگر، توجه ويژه‌اي به رويكرد يادگيري الكترونيكي در فرايند ياددهييادگيري مؤسسه هاي آموزش عالي و دانشگاه ها نمايند.  همگام با توسعه يادگيري الكترونيكي در سطح دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي، موضوع ارزشيابي نظام يادگيري الكترونيكي و توجيه اجراي برنامه‌ها و لزوم تأمين الزامات و استانداردهاي مورد نظر براي طراحي، توسعه و پياده‌سازي يادگيري الكترونيكي در آموزش عالي داراي اهميت است. با توجه به اينكه ساختار يادگيري الكترونيكي پيچيده بوده و از مؤلفه هاي گوناگوني تشكيل شده، لازم است براي ارزيابي نظام يادگيري الكترونيكي تمام اين مؤلفه ها بررسي شوند، بنابراين ضروري است با انجام مطالعه اي جامع، شاخص هاي اصلي و عملي ارزشيابي نظام يادگيري الكترونيكي شناسايي و معرفي گردند تا با استفاده از آنها به طراحي و تدوين چارچوب و ابزارهايي مناسب براي ارزشيابي اين نظام پرداخته شود. ارزشيابي نظام يادگيري الكترونيكي به دست اندركاران و مديران مربوطه در مراكز آموزش عالي اين فرصت را مي دهد تا نقاط قوت و ضعف اين نظام را شناخته و براي تقويت نقاط قوت و يا رفع كاستي ها و نقص هاي احتمالي اقدام نمايند.روش‌ها‌: اين پژوهش جستاري در تجربه زيسته اعضاي هيات علمي دانشگاه تهران در سال 1398 از ارزشيابي نظام يادگيري الكترونيكي بوده است. در اين مطالعه تلاش شد تا با بهره‌گيري از روش‌شناسي كيفي مؤلفه‌هاي ارزشيابي نظام يادگيري الكترونيكي در دانشگاه تهران شناسايي شوند. داده هاي اين پژوهش از طريق رويكرد كيفي و با روشي پديدارشناسانه توصيفي و با ابزار مصاحبه نيمه ساختاريافته استخراج شده است و داده ها از طريق روش كدگذاري و مقوله بندي تجزيه و تحليل شده اند.نمونه گيري در اين پژوهش از طريق هدفمند و از نوع معياري بوده و در مجموع 17نفر از متخصصان در زمينه يادگيري الكترونيكي دانشگاه تهران شركت نموده اند. روايي داده‌هاي كيفي با استفاده از چهار معيار قضاوت لينكن و گوبا (1985) شامل؛ باورپذيري، قابليت انتقال/انتقال‌پذيري، قابليت تأييد يا بي‌طرفي و قابليت اطمينان يا سازگاري و پايايي داده‌هاي كيفي توسط كدگذاري مجدد توسط كدگذار دوم و خودِ كدگذار تأييد شده است.يافته‌ها: بر اساس يافته هاي پژوهش عوامل مرتبط با ارزشيابي نظام يادگيري الكترونيكي در سه بعد پداگوژي، سازماني و فناوري دسته بندي شده كه در مجموع داراي 17 مؤلفه و 95 مفهوم بوده است. اين مؤلفه‌ها در قالب استاد، دانشجو، دستيار آموزشي، فرايند ياددهي يادگيري، محتوا، ارزشيابي، خدمات پشتيباني، تعامل، نظام آموزش و توانمندسازي، نظام انگيزش، اهداف و استراتژي‌هاي دانشگاه، نظام مديريت دانش، فرهنگ، منابع كالبدي، نرم‌افزار، سخت‌افزار و زيرساخت شناسايي شده‌اند.نتيجه‌گيري: به طور كلي نتايج اين پژوهش بيانگر نكات مهمي است كه مي تواند اطلاعات ارزشمندي را براي مديران و مسوولان دانشگاه تهران در حوزه يادگيري الكترونيكي فراهم آورد تا با اتخاذ سياست هاي اصولي در خصوص ارزشيابي اين نظام در جهت بهبود و ارتقاء كيفيت و اثربخشي يادگيري الكترونيكي گام هاي اساسي بردارند. توصيه مي‌شود دانشگاه به منظور ارزشيابي نظام يادگيري الكترونيكي دانشگاه تهران، از الگوي ارائه شده در پژوهش حاضر استفاده نمايد.