بررسي مؤلفه‌هاي موفقيت توليد و اشتراك محتواي آموزشي در اينستاگرام بر اساس تحليل تعامل انسان و اطلاعات

پيشينه و اهداف: تغيير رويكرد كاربران در جستجو و دستيابي به اطلاعات، از جمله محتواي آموزشي، از روش هاي سنتي به استفاده از قابليت هاي شبكه هاي اجتماعي، مورد توجه بسياري از پژوهشگران حوزة تعامل انسان و اطلاعات قرار گرفته است. همچنين دسترس پذيري، كاربردپذيري، توانايي جذب مخاطب و ارائه محتواي مفيد، شخصي سازي شده و قابل اعتماد؛ فرصت هاي نويني را براي توليد و اشاعة محتواي آموزشي به خصوص در اينستاگرام، يكي از پركاربَرترين شبكه هاي اجتماعي در ايران فراهم كرده است. در همين راستا، پژوهش حاضر با هدف كشف و شناخت مؤلفه هاي موفقيت در توليد و اشتراك محتواي آموزشي انجام شد. بررسي تجربه‌هاي صفحه‌هاي موفق در توليد و اشتراك اطلاعات، ترسيم شبكه مضامين اطلاعات، رفتار برچسب‌گذاري و استفاده از ابرداده جهت بهبود يافت‌پذيري و كشف عوامل و اولويت‌هاي كاربران در پذيرش محتوا از اهداف اين پژوهش به شمار مي رود.روش ها: براي انجام اين پژوهش، از پژوهش كيفي و تحليل مضمون استفاده شد. 30 صفحه با محتواي آموزشي به صورت نمونة هدف‌مند و بر اساس رويكرد افزارسنجي رقابتي از رويكردهاي پژوهش معماري اطلاعات، انتخاب شدند و روش سه‌سويه‌سازي براي روايي و پايايي پژوهش نيز به كار رفت. تجزيه و تحليل داده ها با نرم افزار تحليل كيفي مكس كيودا پرو 3/12 انجام پذيرفت. پژوهش در چارچوب معماري اطلاعاتِ روزنفلد و مورويل، و در سه بُعد بافت، محتوا و كاربر انجام شد. در بعد بافت، به اهداف و انگيزه هاي اشتراك اطلاعات با استفاده از نظريه استفاده و رضامندي پرداخته شد. در بُعد محتوا، يافت پذيري اطلاعات با تحليل رفتار برچسب گذاري اجتماعي؛ مشخصه هاي تصوير در ُپرپسندترين پست هاي صفحه هاي مورد بررسي با استفاده از نظريه هاي درگير كردن كاربر و تجربه خوشايند، و ميزان ارتباط آن‌ها با موضوع اصلي صفحه مورد بررسي قرار گرفت. در بعد كاربر به مشخصه هاي توليدكننده موفق محتوا و محتواي موفق در جلب نظر كاربر پرداخته شد. به اين منظور از تحليل نظرات كاربران، توليدكنندگان موفق محتوا، كارشناسان توليد محتوا در شبكه اجتماعي اينستاگرام استفاده شد.يافته ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد مؤلفه‌هاي متعددي باعث بهينه‌سازي جستجو و يافت‌پذيري اطلاعات ‌شده اند. مشخص شد در بعد بافت، كاربران در كنار اهدافي چون آگاهي‌بخشي و اطلاع‌رساني به دنبال اهداف اقتصادي، بهره شخصي، منفعت بين‌فردي، شهرت، كسب موقعيت اجتماعي و برقراري تعامل اجتماعي نيز بودند. در بعد محتوا و يافت پذيري، و بررسي رفتار برچسب گذاري اجتماعي؛ نتايج نشان داد صفحه ها خط‌مشي مشخص و تقريباً ثابتي در استفاده از هشتگ‌ داشتند، همچنين از هشتگ‌هاي موضوعي و مرتبط با محتوا، و انحصاري براي شخصي‌سازي و برندسازي محتوا استفاده كرده بودند. مشخص شد توليدكنندگان محتواي اين صفحه ها، بيشتر از برچسب‌ها و هشتگ‌هاي موضوعي، متداول و انحصاري و كم‌تر از هشتگ‌هاي تأكيدي و انتقادي استفاده كرده بودند. نوع برچسب‌هاي اختصاص داده شده بستگي به بافت‌ صفحه‌ها نيز داشت. همچنين يافته‌ها نشان داد 76 درصد از هشتگ‌هاي مورد بررسي با مضمون محتواي به اشتراك گذاشته شده همخواني داشتند. در مورد مشخصه هاي تصوير در پُرپسندترين پست هاي مورد بررسي، نتايج نشان داد استفاده از مشخصه تصويرِ انسان، شخصيت‌هاي برجسته هنري، علمي و ادبي و طبيعت در مشخصه‌هاي تصوير و مضامين خانواده، عشق، و مذهبي در اين پست‌ها وجود داشتند و بيش از 80 درصد محتواي پسند شده از سوي كاربران به مضمون محتواي صفحه‌هاي مورد بررسي اختصاص داشت. مؤلفه‌هاي موفقيت پذيرش محتوا از سوي كاربران شامل كيفيت، آگاهي‌بخشي، اعتبار، داشتن ارزش افزوده، تخصصي، انگيزه‌بخش، سرگرم‌كننده، منحصربه فرد، مرتبط، واقع‌گرا، روزآمد، شخصي‌سازي شده و خلاقانه بودن، داشتن قابليت اجرا و اشتراك بودند. برخورداري از تعهد، خلاقيت، اعتبار، تخصص، هويت مشخص، مولد بودن و پرهيز از نسخه‌برداري بدون ذكر منبع، انتقادپذير بودن، داشتن رفتار هوشمندانه، صبر و بردباري، روحيه همكاري و ارتباطات قوي، آشنايي با ابزارهاي تحليلي بستر ارائه و همسو بودن با تحولات و روزآمدسازي‌ آن نيز از ويژگي‌هاي توليدكننده موفق محتوا بودند.نتيجه گيري: نتايج پژوهش نشان داد تجربه‌هاي موفق در سه بعد بافت، محتوا و كاربر، مشخصه‌ها و مؤلفه‌هاي ويژه‌اي را به كار بستند كه مي‌تواند الگوي مناسبي براي توليدكنندگان محتوا در اين شبكه باشد. اين مؤلفه ها در 5 مرحله نظريه اشاعه نوآوري ها گنجانده شده اند و شامل مواردي چون استفاده مناسب از هشتگ هاي موضوعي و انحصاري، شبكه سازي، استفاده از سامانه پيشنهادگر؛ وجود اطلاعاتي از هويت و تخصص نويسنده، تماس با وي، دنبال كنندگان معتبر، تعداد دنبال كننده، حضور در بسترهاي ديگر، محتواي انگيزشي، اثربخش و جذاب از نظر بصري، ربط، استفاده مناسب از مشخصه هاي تصوير، محتواي اطلاع دهنده، آموزشي، داراي ارزش افزوده، كيفيت، صحت، و دقت مي باشد.