دو تصوير ذهني از يك مفهوم: نگاهي شناختي-تطبيقي به روايت‌هاي زنانه و مردانه فارغ‌التحصيلان مقطع دكتراي علوم انساني از مفهوم دانشگاه

Two Mental Image about One Concept: A Cognitive-Appraisal Approach to the Feminine and Masculine Narratives of Social Science Doctorate Postgraduates about the Concept of University

در واقعيت‌هاي ذهني ما، ناهماهنگي پديده‌اي نسبتاً شايع است و به گفته روان‌شناسان شناختي و اجتماعي، اين ناهماهنگي شناختي گاه مولد افسردگي و مشكلات روحي در افراد مي‌شود. اما افراد درگير غالباً به فراخور توانايي‌هاي خود درصدد اتخاذ راهبردهايي براي فائق آمدن بر اين ناهماهنگي‌ها برمي‌آيند. در پژوهشي مقدماتي با تمركز بر تصوير دانشگاه در اذهان زنان و مردان فارغ‌التحصيل دكتراي علوم انساني دريافتيم كه شناخت و تصوير ذهني آنها از مفهوم دانشگاه قبل از ورود به مقطع دكترا و بعد از فارغ‌التحصيلي دچار نوعي ناهماهنگي است. بدين ترتيب، پژوهش حاضر با اين پرسش انجام شد كه تغيير تصوير ذهني از مفهوم دانشگاه چگونه رخ مي‌دهد و از همه مهمتر زنان و مردان براي رفع يا كاهش اين ناهماهنگي شناختي از چه راهبردهايي استفاده مي‌كنند. روايت‌هاي مردانه و زنانه از طريق مصاحبه‌هاي عميق‌ و نيمه‌ساخت‌يافته با بيست نفر از فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي علوم انساني جمع‌آوري شده‌اند. براي پاسخ به پرسش اول، با استفاده از نظريه طرحواره‌هاي فرهنگي و تحليل روايت‌هاي به دست آمده، چگونگي تغيير مفهوم دانشگاه در ذهن زنان و مردان با كمك سه طرحواره رويدادي، نقشي و تصوري نشان داده شد. همچنين راهبردهايي كه اين گروه از زنان و مردان عمدتاً براي كاهش يا رفع ناهماهنگي‌هاي شناختي در مورد مفهوم دانشگاه به كار مي‌گيرند، در چهار دسته تقسيم‌بندي شد. بر اساس يافته‌هاي پژوهش، راهبردهاي زنان و مردان براي رفع و كاهش ناهماهنگي شناختي به شكل معناداري با هم متفاوت هستند.

In our mental realities, dissonance is a relatively common phenomenon, and according to cognitive and social psychologists, sometimes depending on the importance of the issue, this cognitive dissonance causes depression and mental problems in individuals. Nevertheless, people often try to overcome this dissonance by using some strategies. In a pilot study, focusing on the mental image of the university concept among men and women Ph.D. graduates of humanities, this article found that the cognition and mental image of these people about the given concept before entering the doctoral program and after graduation has suffer from a kind of dissonance.Thus, this study conducted with the questions that how the change of the mental images of the concept of university occurs and the more important, what strategies men and women use to eliminate or reduce this cognitive dissonance. The feminine and masculine narratives of this qualitative study collected through purposeful sampling and in-depth and semi-structured interviews with twenty humanities graduates. For answere to the first question, this study, using the theory of cultural schemas, has shown the way of changing the concept of university in the minds of men and women with the help of event, role and image schemas. This study also succeeded to divide the strategies used to reduce or eliminate the cognitive dissonance, into four categories. Findings show that the strategies of men and women to eliminate and reduce cognitive dissonance are significantly different.