كاربرد شن-زئوليت-ژئوتكستايل به‌منظور كاهش نيترات فاضلاب و مقايسه كيفي آن با استانداردها

سابقه و هدف: در سيستم‌هاي آبياري قطره‌اي، واكنش‌پذيري سطحي اندك فيلتر شن به منظور تصفيه فيزيكي-شيميايي باعث شد محيط‌هاي فيلتركننده ديگري به كار روند كه به همراه شن توانايي نگهداري آلاينده‌هاي فاضلاب‌ را افزايش دهند. هدف از اين پژوهش اولاً بررسي مقايسه كاربرد شن و ژئوتكستايل همراه با زئوليت در فيلترها به منظور كاهش آلودگي نيترات در پساب و ثانياً مقايسه پارامترهاي كيفي پساب دانشگاه شهركرد با استانداردهاي جهاني بود. مواد و روش‌ها: اين پژوهش در سال 1394-1393 در دانشگاه شهركرد انجام شد. فاضلاب مورد استفاده از چاهك مشاهده‌اي واقع در نزديكي درب شرقي دانشگاه شهركرد تهيه شد. به منظور بررسي وضعيت نيترات موجود در آن، آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار انجام شد. تيمارها شامل تيمار شاهد Ctrl (شن بدون كاربرد زئوليت)، ژئوتكستايل بدون كاربرد زئوليت J، شن ژئوتكستايل بدون كاربرد زئوليت SJ، شن به همراه زئوليت SZ، ژئوتكستايل به همراه زئوليت JZ و شن ژئوتكستايل به همراه زئوليت SJZ بود. تيمارها درون ستون‌هاي استوانه‌اي از جنس لوله‌هاي پي‌وي سي ريخته شد. اندازه‌گيري نيترات فاضلاب ورودي و پساب خروجي با دستگاه اسپكتروفتومتر انجام شد و بارمعلق، EC، pH، سديم و مجموع كلسيم و منيزيم در فاضلاب ورودي تعيين و با استانداردها مقايسه شد. انجام آناليز آماري با استفاده از نرم افزار SAS صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد فيلترها بر مقدار نيترات پساب خروجي از ستون‌ها در سطح احتمال يك درصد تاثير معني‌داري داشت. تيمارهاي JZ، SJZ و SZ به ترتيب با كاهش 57، 55 و 52 درصدي، بيشترين كاهش نيترات را نشان دادند. تيمار شن طبق انتظار تاثيري روي نيترات نداشت. اندازه‌گيري‌ها نشان داد ميزان نيترات پساب دانشگاه شهركرد جهت استفاده در آبياري، از مقدار مجاز بعضي سازمان‌ها، كمتر بود اما مطابق استاندارد فائو براي آبياري مناسب نبود. همچنين ميزان EC (dS/m 1.02) و ذرات معلق ( mg/L 109.6) طبق اكثر استانداردها بيش از حد مجاز براي آبياري بود. حداقل و حداكثر مقدار pH به ترتيب 7.2 و 8.03 بود كه از مقدار مقدار بيشينه، تمام استاندارد ها كمتر بود. SAR اندازه گيري شده پساب ورودي به فيلترها 2.14 بود كه بر اساس استانداردها از نظر كاربرد در آبياري مجاز بود.نتيجه‌گيري: اين پژوهش نشان داد فيلتر شني به تنهايي تأثيري بر مقدار بار معلق موجود در پساب نداشت اما كاربرد ژئوتكستايل و زئوليت در فيلترهاي شني مي‌تواند سبب كاهش آلودگي نيترات ناشي از پساب شود. مقدار سديم و مجموع كلسيم و منيزيم موجود در پساب از مقدار مجاز آن براي استفاده در آبياري طبق استاندارد سازمان محيط زيست آمريكا بيشتر بود. اما مقدار نسبت جذبي سديم از مقدار مجاز آن براي استفاده در آبياري طبق تمام استانداردها كمتر بود.