ارزيابي مدل‌هاي تخمين تلفات انساني سيلاب‌هاي رودخانه‌اي در مقياس منطقه‌اي و جهاني (مطالعه موردي: حوضه آبريز كن)

سيلاب يكي از مهم ترين انواع بلاياي طبيعي است كه منجر به وقوع تخريب هاي جدي به ويژه در ايران مي‌شود. عليرغم وقوع تلفات انساني زياد در ايران، به عنوان پيامد ناشي از سيلاب ناگهاني، هنوز بررسي اين پديده به ميزان كافي انجام نشده است. مرور تحقيقات مرتبط انجام شده تاكنون، نشان دهنده تعداد روابط كم و در عين حال دقت نه چندان مناسب آن ها مي باشد. در اين تحقيق مدل هاي منطقه اي[2] و جهاني[3] توسعه داده شده براي تعيين تلفات انساني در سطح حوضه آبريز رودخانه كن واقع در تهران ارزيابي شده‌اند. در اين تحقيق براي شبيه‌سازي هيدرولوژيكي از HECHMS و براي شبيه سازي سيل و برآورد پارامترهايي نظير سرعت، عمق و سرعت بالا آمدن سيل در حالت غيرماندگار از مدل دوبعدي HECRAS استفاده شده است. توزيع مكاني كليه پارامترهاي هر دو مدل منطقه‌اي و جهاني با توجه به ساختار مدل ها از برنامه نويسي در محيط GIS حاصل شد. در نهايت ريسك كوتاه مدت تلفات سيل در حوضه مطالعاتي با استفاده از نتايج مدل منطقه‌اي محاسبه گرديد. مدل منطقه‌اي كه براساس پارامترهاي هيدروليكي و مرفولوژيكي حوضه توسعه يافته است و مدل جهاني كه براي مرگ و مير ناشي از شكست سد طراحي شده است بخوبي توانستند وقايع تاريخي را شبيه سازي نمايند با اين تفاوت كه مدل منطقه‌اي در همه پهنه‌هاي پرخطر تا كم خطر نتايج بهتري را بدست داد. در ارزيابي مدل جهاني كه با توجه به ساختار آن و برخلاف مدل منطقه‌اي مدلي پارامتريك محسوب مي‌گردد، مشخص شد كه با تغيير پارامتر ميانگين توزيع ارائه شده براي تخمين تلفات مدل جهاني براي محدوده كم خطر به اندازه دو برابر انحراف معيار، نتايج مدل جهاني نيز براي استفاده در پيش بيني مرگ و مير سيلاب هاي آني قابل قبول خواهد بود. بكارگيري هر دو مدل منطقه‌اي و جهاني واسنجي شده در مديريت ريسك و بحران سيلاب هاي آني توصيه مي‌گردد.