تدوين و انتخاب استراتژي در راستاي بهبود تاب‌آوري منابع آب دشت يزد ‌اردكان

Establishment and Selection of Strategy for Improve Resilience of Yazd Ardakan Plain Water Resources

رشد روزافزون جمعيت، توسعه فعاليت‌هاي اقتصادي و نيازهاي بشر به منابع‌طبيعي از جمله منابع آب باعث ايجاد عدم تعادل بين عرضه و تقاضا شده و در نهايت ناپايداري و عدم تاب‌آوري اين منابع را در اغلب مناطق دنيا به‌ويژه مناطق خشك و نيمه‌خشك نظير كشور ما ايجاد نموده است. هدف از اين مطالعه، بررسي و تدوين راهبردهاي بهبود تاب‌آوري منابع آب دشت يزد ‌اردكان مي‌باشد. در اين پژوهش به‌منظور دستيابي به تاب‌آوري منابع آب دشت يزد‌ اردكان، در آغاز با استفاده از مطالعات اسنادي (كتابخانه‌اي) به مطالعه مباني نظري تحقيق پرداخته شد. در ادامه با استفاده از تكنيك دلفي و كسب اجماع خبرگان طي مراحل نظرسنجي و استفاده از پرسشنامه مولفه‌هاي مدل تحقيق پالايش و ارزيابي گرديد. در مرحله بعد به‌منظور تجزيه و تحليل اطلاعات و تدوين استراتژي تاب‌آوري منابع آب دشت يزد اردكان و تشريح قوت‌ها، فرصت‌‌‌ها، آرمان‌ها و نتايج از مدل SOAR استفاده گرديد. همچنين براي وزن‌دهي به اين راهبردها، از الگوريتم آنتروپي شانون استفاده شد. بر اساس يافته‌هاي بدست آمده از مدل SOAR و با توجه به نتايج استقرار فعاليت‌هاي اقتصادي وابسته به آب به‌جاي فعاليت كشاورزي در دشت يزد اردكان، نشان مي‌دهد اين ناحيه در‌حال گذار از ساختار اجتماعي - اقتصادي مبتني بر فعاليت صرف كشاورزي به ساختاري جديد و وابسته به منابع آب است كه منطبق با مفهوم تاب‌آوري گذار نمي‌باشد. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد جهت افزايش تاب‌آوري منابع آب منطقه، ضرورت جايگزيني فعاليت‌هاي اقتصادي غير‌وابسته به آب و با آلودگي كمتر مانند كسب وكارهاي سبز، بوم‌گردي، انرژي‌هاي تجديدپذير و صنايع كم‌آبخواه در برنامه‌هاي توسعه و آمايش سرزمين بايستي بيشتر مورد توجه قرار گيرد.

Progressing population growth, development of economic activities and human needs for natural resources, including water resources, have created an imbalance between supply and demand, ultimately causing instability and inadequacy of these resources in most parts of the world, especially arid and semiarid regions such as our country. Therefore, the objective of this study is to investigate and formulate strategies for improving water resource resiliency of Yazd Ardakan Plain. In this study, in order to achieve the resiliency of Yazd Ardakan Plain water resources, theoretical foundations of the research were initially studied using documentary (library) reviews. After that, model components of the research were refined and evaluated using the Delphi technique and obtaining expert consensus through survey processes and using a questionnaire. In the next step, the SOAR model was adopted in order to analyze the information and formulate a strategy for water resource resiliency of Yazd Ardakan Plain, and describe its strengths, opportunities, ideals and results. Also, Shannonchr('39')s Entropy Algorithm was used to weigh these strategies. Based on the findings of the SOAR model and considering the results of the establishment of water-related economic activities instead of agricultural activities in Yazd Ardakan plain, it shows that this area is in transition from a social-economic structure based solely on agricultural activity to a new water-resource dependent structure which does not fit the concept of transient resiliency. Results of this study show that in order to increase resiliency of the regionchr('39')s water resources, the need for substitution of non-water-dependent economic activities with less pollution such as Green businesses, eco-tourism, renewable energy and low-water industries in land development and planning programs should receive more attention.