تببين فرآيندهاي نوگرايي در عدم انطباق فضايي محله‌هاي شهري: (مورد پژوهش، منطقه 4 شهرداري تهران)

Explain the Processes of Modernization on the Spatial Mismatch in Urban Neighborhoods (The case of, Region 4 of Tehran Municipality)

فرايندهاي نوگرايي و سياست­هاي برنامه ­ريزي شهريِ نوگرا، اثرات و پيامدهاي قابل ­توجهي بر تحولات فضاييِ شهرها داشته است. ازجمله اين پيامدها ايجاد شكاف فزاينده بين گروه­هاي اجتماعي و فضاهاي شهري بر پايه مجموعه‌اي از زمينه ­ها و مكانيزم­ها بوده كه از اواخر دهه 1960 به بعد، تحت عنوان "نظريه عدم انطباق فضايي" مفهوم ­پردازي­ و به سنجش­ هاي­ تجربي گذاشته‌ شده است. روش­ شناسي پايه در برآورد وضعيت عدم انطباق فضايي در شهرها يا مناطق شهري، مبتني بر منطق "جدايي ­گزيني فضايي"در بين گروه­ هاي اجتماعي و كاربري­هاي زمين به‌طور هم‌زمان است؛ چراكه بر اساس نظريه عدم انطباق فضايي، نمي­توان مكانيزم­هاي جدايي ­گزيني بين گروه­هاي اجتماعي در شهر را بدون در نظر گرفتنِ ارتباط آن با مكانيزم­هاي جدايي­ گزيني در فضاها يا كاربري­هاي شهري و بالعكس، توضيح داد. بر اساس چنين منطق روش­ شناختي، مقاله حاضر، به سنجش وضعيت انطباق فضايي در منطقه 4 شهرداري تهران پرداخته است. روش جمع‌آوري داده‌ها به‌صورت كتابخانه‌اي و داده‌هاي موجود در مركز آمار (داده ­هاي سرشماري عمومي نفوس و مسكن در سال 1395 در سطح بلوك هاي جمعيتي منطقه)، سازمان راه و شهرسازي، شهرداري منطقه 4 بوده است. متغيرهاي مورداستفاده براي تجزيه‌وتحليل عدم انطباق فضايي در منطقه، ميزان تحصيلات، اشتغال به تحصيل در خارج و داخل كشور، وضعيت اشتغال و بيكاري،سطح زيربناي مسكن، نوع مالكيت مسكن، تغييرات الگوي كاربري زمين و ميزان رفت‌وآمدهاي روزانه در محدوده موردبررسي بوده است. يافته­ هاي به‌دست‌ آمده بر اساس متغيرهاي تعريف­شده و تكنيك­هاي مورداستفاده در نرم ­افزارهاي Segragation Analyser و ArcGIS نشان مي­دهد كه وضعيت عدم انطباق فضايي در اين منطقه شهري، بالاست و شدت آن ازنظر ويژگي­هاي شغلي و سواد گروه­هاي اجتماعي در ارتباط با وضعيت كاربري­هاي فعاليتي و سكونتي بيشتر است. بر پايه اين نتيجه، برخي راهبردها و سياست­ها براي كاهش وضعيت عدم انطباق فضايي در منطقه چهار و كمك به توزيع متوازن­تر و عادلانه­ ترِ توسعه در اين منطقه و كاهش فقر در بين گروه­هاي فرودست پيشنهادشده است.

Modernization processes and modern urban planning policies have had significant effects and consequences on the spatial transforms of cities in the world and Iran. Among that processes, we can mention the growing gap between social groups and urban spaces based on a number of contexts and mechanisms that, from the late 1960s onwards, have been conceptualized and measured experimentally under what is called the “spatial mismatch hypothesis”. The basic methodology for estimating the state of spatial mismatch in cities or urban regions is based on the logic of “spatial segregation” between social groups and land uses simultaneously; Because based on the spatial mismatch hypothesis, it is not possible to explain the segregation mechanisms between social groups in the city without considering its relation with segregation mechanisms in urban spaces or land uses, and vice versa. Based on such methodological logic, the present paper has assessed the state of spatial (mis)match in Region 4 of Tehran Municipality. The method of data collection was in the form of libraries and data available in the Statistics Center (General Census of Population and Housing in 2016 and at the level of demographic blocks of the region), Road and Urban Development Organization, Municipality of Region 4. Variables used to analyze the spatial mismatch in the region The level of education, employment in study abroad and inside the country, employment and unemployment status, level of housing infrastructure, type of housing ownership, changes in land use pattern and the amount of daily commutes in the study area. Findings obtained based on the defined variables and techniques used in Segragation Analyzer and ArcGIS software show that the state of spatial mismatch in this urban region (like many other cases in cities around the world) is high, but its intensity is higher in terms of job and literacy of social groups in relation to the state of activity and residential land uses. Relying on such findings, some strategies and policies have been proposed to reduce the state of spatial mismatch in Region 4, and to contribute to a more even and equitable distribution of development in this region and hence reduce poverty among the lower classes.