تخمين مقدار و تعيين همبسته‌هاي نرخ تسهيلات؛ مطالعهٔ موردي: بنگاه‌هاي فهرست‌شدهٔ ايران

Estimating loan rate: A case study of Iranian listed companies

نااطميناني از شرايط آتي و اطلاعات نامتقارن ميان بانك و بنگاه، اعطاي تسهيلات را با ريسك همراه مي‌كند. نرخ تسهيلات بانكي را مي‌توان متأثر از سه نوع ريسك اعتباري بنگاه متقاضي، فعاليت بانك اعتباردهنده، و محيط اقتصاد كلان دانست. در اين پژوهش، با استفاده از داده‌هاي 260 بنگاه‌ بورسي و 34 بانك، نرخ تسهيلات را تخمين زده و همبسته‌هاي آن را يافته‌ايم. نتايج نشان مي‌دهد طي سال‌هاي 1386 تا 1397 از بين متغيرهاي نمايندهٔ ريسك اعتباري بنگاه نسبت‌هاي سرمايهٔ در گردش، سود خالص، و دارايي غيرجاري با نرخ سود تسهيلات همبستگي منفي و معنادار و نسبت بدهي همبستگي مثبت و معنادار دارند. از بين متغيرهاي مربوط به ريسك فعاليت بانك، شاخص‌هاي سلامت بي‌معني‌اند و تنها نسبت هزينه‌هاي اداري همبستهٔ مثبت نرخ سود است. عوامل ارتباطي ميان بانك و بنگاه كه موجب تخفيف عدم تقارن اطلاعاتي و يا افزايش قدرت مديريت بانك در بنگاه هستند نيز با نرخ سود تسهيلات همبستگي منفي دارند؛ در مقابل، افزايش درصد مالكيت حق رأي بانك در بنگاه با كاهش نرخ سود تسهيلات همراه است. نتايج مدل حاكي از وجود همبستگي قوي ميان نرخ سود تسهيلات و نرخ مصوب شوراي پول و اعتبار است. اين امر مي‌تواند شفافيت روابط مالي بانك و بنگاه را مخدوش كند.

Asymmetric information and uncertain macro-situation make loaning risky and affect loan conditions, including loan rate. Due to limitations in data-availability, there is little information about rates in Iran. We try to estimate loan rates based on the information of observable and potentially correlated risk factors. Three types of risks affect the bank-firm relationship: firmchr('39')s credit risk, bankchr('39')s operational risk, and macroeconomic environment risk. Based on Iranian listed companieschr('39') financial and ownership data from 1386 to 1397, we drive our results using a novel idea of connecting firmschr('39') total financial cost with the risk factors connected to each loan. We also find that a lower loan rate accompanies higher bankchr('39')s voting rights in the firm, which is aligned with connected lending observation in Iran. We show that the firmchr('39')s credit risk variables, working capital ratio, net profit ratio, and fixed assets ratio, are negatively correlated with the loan rate, and debt ratio is positively correlated with the rate. Among the factors related to bankchr('39')s risk, administration cost is a positively correlated factor. However, our results show a very high correlation between loan rates and the rate approved by the Monetary and Credit Council