واكاوي فرايند تكوين ملت در ايران معاصر؛ تاريخچه و روند (مطالعه موردي: عصر رضاشاه 1320-1304)

Analysis of the Process of Nation Building in Contemporary Iran; History and Process (Case study: Reza Shah's era 1925-1941)

با ورود به عصر جديد، كشورهاي مختلف جهان، امواجي از ناسيوناليسيم و در كانون آن، ملت سازي را تجربه نمودند. متاثر از اين رويداد، ايران نيز روند جديد نوسازي در ابعاد متعدد آن را در راستاي استقرار ملت به مفهوم مدرن در عصر رضاشاه با مرجعيت دولت مركزي آغاز نمود. به همين جهت به شكلي ناقص و سطحي و با توسل به عناصر اقتدارآميز دولت مدرن، تلاش هايي در راستاي تكوين فراگرد ملت سازي توسط رضاشاه آغاز گرديد. اما روند ملت سازي مسير خود را بدون توجه به زيرساخت ها و سازوكارهاي حاكميت دموكراتيك و از طريق سركوب و ارعاب روشنفكران و نخبگان سياسي و فرهنگي، تحميل فرآيندهاي يكسان سازي اجتماعي ، نهادي و ايديولوژيك و عدم بكارگيري سياست هاي متناسب با ارزش ها و هويت جمعي شهروندان اعم از حوزه هاي آموزش، الگوهاي زباني مشترك و مباني اعتقادي، پيمود. بر اين اساس، اين پژوهش با عطف توجه به فراز و فرود شكل گيري مفهوم ملت در اعصار تاريخي، واكاوي تكوين فرايند ملت سازي در ايران معاصر را، با عطف توجه به دوران رضاشاه، در كانون تمركز و تحليل خود قرار داده است. با توجه به اين مهم، پرسش اصلي پژوهش حاضر اين است كه چرا ملت سازي با وجود پيشينه ي نسبتا طولاني آن، ناقص و ناتمام باقي ماند ه است؟ فرضيه پژوهش: به نظر مي رسد كه ملت سازي در ايران به رغم پيشينه نسبتا طولاني آن، در دوران رضاشاه صرفا در چارچوب يك فرايند تحميلي وسطحي به اجرا درآمد و با همكاري نخبگان و پذيرش عمومي مواجه نشد. روش تحقيق در اين پژوهش، مبتني بر تبيين علي و نوع پژوهش كاربردي است.

With the advent of the new age, different countries of the world experienced waves of nationalism and, at the heart of it, nation-building. Iran also began a new process of modernization in various dimensions in order to establish the nation in the modern sense in the era of Reza Shah with the authority of the central government. Therefore, in an incomplete and superficial way, efforts were made by Reza Shah to develop the process of nation- building. But the process of nation-building has taken its course without regard to the infrastructure and mechanisms of democratic governance and through the repression and intimidation of intellectuals and political and cultural elites, the imposition of social-institutional, and ideological unification processes, and the inappropriateness policies against the values and collective identity of citizens. This study, has focused on the development of the process of nation-building in contemporary Iran, focusing on the era of Reza Shah, in the center of its attention and analysis. Given this importance, the main question of the present study is why nation-building, despite its relatively long history, has remained incomplete and unfinished. Research Hypothesis: It seems that nation-building in Iran, despite its relatively long history, during the reign of Reza Shah was carried out only in the framework of an imposed and superficial process and did not face the cooperation of elites and public acceptance. The research method in this article is based on causal explanation and it is classified as an applied research.