بررسي تطبيقي محورهاي اصلي تربيت فردي انسان در نهج البلاغه و اصول اخلاقي

A Comparative Study of the Main Axes of Human Individual Education in Nahj al-Balaghah and Ethical Principles

زمينه و هدف: تربيت فردي و اجتماعي از مهم‌ترين موضوعات مورد تأكيد در مكاتب و اديان مختلف است. اين مسأله به طور مشخص در دين اسلام كه هدف اساسي آن، هدايت انسان‌ها به سوي سعادت دنيوي و اخروي است، مورد توجه قرار گرفته است. بر اين اساس، پژوهش حاضر به محورهاي تربيت فردي و اجتماعي بر مبناي اصول اخلاقي در نهج‌البلاغه مي‌پردازد. مواد و روش‌ها: روش مورد استفاده در پژوهش حاضر، توصيفي ـ تحليلي است كه به صورت مروري به بررسي مؤلفه‌هاي تربيت فردي و اجتماعي در نهج‌البلاغه مي‌پردازد. يافته‌ها: ابعاد تربيت در اسلام و سيره امام علي (ع) بر مبناي عدل‌ورزي، معاشرت نيكو و احسن، صبر و شكيبايي، بخشندگي و نيك انديشي، نفي خودستايي و خساست، نفي تكبر و خودستايي و ظلم‌ستيزي بنا شده است كه در نهايت، به اصلاح امور فردي و اجتماعي منجر مي‌شوند و بنياني براي شكل‌گيري زندگي مبتني بر اخلاق تلقي مي‌گردند. نتيجه‌گيري: اصول اخلاقي در سيره امام علي (ع) و نهج‌البلاغه، بر مبناي فطرت پاك انساني بنا شده است كه باعث شكل‌گيري زندگي صلح‌آميز و اخلاقي ميان انسان‌ها مي‌شود و در نهايت زندگي اجتماعي انسان را مبتني بر عدالت، همكاري و تعاون اجتماعي، نفي تكبر و كمك به هم‌نوعان سامان مي‌بخشد. تربيت در نهج‌البلاغه متأثر از احكام و آموزه‌هاي ديني و رفتار رسول گرامي اسلام (ص) به عنوان الگوي واقعي زندگي اخلاقي، شكل گرفته است. كلمات كليدي:

Background and Aim: social and individual upbringing is amongst the most important subjects underlined in the various schools and religions. This issue has been specifically taken into account in Islam the primary goal of which is the guidance of the human beings towards the worldly and otherworldly felicity. Based thereon, the present study deals with the axes of the social and individual upbringing based on the ethical principles in Nahj Al-Balāqah. Materials and Methods: the present study uses a descriptive-analytical method to review and investigate the indicators of individual and social upbringing in Nahj Al-Balāqah. Findings: the dimensions of education and upbringing in Islam and Imam Ali (PBUH)’s way of conduct have been established based on exercising justice, good and proper way of treating others, patience and forbearance, generosity and beneficence, denial of boastfulness and miserliness, disapproval of haughtiness and fight with tyranny that are considered as foundations for the formation of an ethics-based life and eventually lead to the correction of the individual and social affairs. Conclusion: the ethical principles have been laid in Nahj Al-Balāqah and Imam Ali (PBUH)’s way of conduct on the foundation of the human beings’ clean nature and they intend to form peaceful and moral life amongst the human beings and finally organize the humans’ social life based on justice, cooperation and social collaboration, denial of haughtiness and aiding the fellow man. In Nahj Al-Balāqah, upbringing is influenced by the religious verdicts and teachings as well as the behavior of the great prophet of Islam (May Allah bestow him and his sacred progeny the best of His regards) as the real role-model of the moral life.