بررسي جايگاه و حقوق زيستي حيوانات شاخص در آيين باستاني مهر

A Study of the Status and Biological Rights of Prominent Animals in the Ancient Ritual of Mehr

بدين‌گونه كه هر حيوان و نمادهاي آن‌ها در آيين مهري و ميتراييسم حامل مفهوم و معنايي غير مادي، اسطوره‌اي، انساني و اخلاقيست كه آدميان و حيوانات از حقوقي خاص خود برخوردار مي‌باشند. بنا بر اسناد موجود مي‌توان زادگاه اصلي ايزد مهر را ايران دانست، هرچند كه امروزه آثار بسيار اندكي از اين آيين در سرزمين ايران بر جاي مانده است و تأثير مهر ايراني بر ميتراي غربي نيز با توجه به نقش و جايگاه نمادهاي تصويري و كاربردي از حيوانات، گياهان و اشكال هندسي ميترا پس از نفوذش به غرب و اثربخشي بر نظام سياسي و دستگاه حكومتي كل اروپا و نيز باورها و عقايد مردم از اهميت بيشتري برخوردار بوده است. نكته قابل توجه در آيين باستاني مهر رعايت حقوق حيوانات بوده، با هدف احترام به حقوق زيستي، آزرده‌نشدن، جلوگيري از تعارض به حريم آن‌ها و غير. در اين مقاله كوشيده شده تا بيان نمايد كه در مباني اعتقادي آيين مهر به حيوانات، گياهان و ساير موجودات در طبيعت ارزش قائل بوده و به چگونگي اين ارزشگذاري و نحوه اجراي آن و دلايل علاقه ايرانيان باستان به حيوانات بپردازد. در اين مقاله به صورت اجمالي با تكيه بر چندين حيوان شاخص اين آيين با رويكردي توصيفي ـ تحليلي بر مبناي مطالعه تاريخي سعي شده تا به بيان مفاهيم آيين مهري و حقوق زيستي حيوانات در ادوار مختلف ايران باستان پرداخته شود.

Mehr, Mitra or Mithra is an ancient Aryan or Indo-Iranian divinity before Zoroaster which contains the most important principles and morals including treaty, friendship, devoutness and considering the animals’ and plants’ life rights. Every animal and their symbols contain a nonmaterial, mythical, humane and moral meaning in Mehr ritual and Mithraism, and humans and animals have their own rights. According to the existing documents, Iran is known to be the main hometown of Mehr; however, there has been few monuments left in this land. The influence of Iranian Mehr on the Western Mehr, due to the function and position of pictorial and operational symbols of animals, plants and geometrical figures of Mithra after its penetration into the West and affecting the political system and government of Europe and also the people’s beliefs and ideas has been very significant. The significant point in the ancient ritual of Mehr is considering the animals’ rights with the purpose of not annoying them, preventing the opposition to their realm and respecting their life rights. Considering the fact that animals, plants and other creatures in the nature were valuable in the ancient ritual of Mehr, this paper has tried to study the way of this valuation and its performance and the reasons of the Iranians’ interest in the animals. The current survey is going to study the concepts of the Mehr ritual and the animals’ rights with a focus on five distinguished animals in the different eras of Iran using a descriptive-analytical method based on a historical study.