پديد آورندگان :
رازاني، مهدي دانشگاه هنر اسلامي تبريز - دانشكده حفاظت آثار فرهنگي - گروه مرمت و باستان سنجي، ايران , صحتي، فاطمه دانشگاه هنر اسلامي تبريز، ايران , باقرزاده كثيري، مسعود دانشگاه هنر اسلامي تبريز - دانشكده حفاظت آثار فرهنگي - گروه مرمت و باستان سنجي، ايران
كليدواژه :
باستان سنجي , ميان رشته اي , اصول , علوم ميراث فرهنگي
چكيده فارسي :
توسعه و پيشرفتِ هر رشته، گرايش علمي يا رويكرد پژوهشي درگرو شناخت اهداف، گستره و حوزه‌هاي مطالعاتي آن است. بررسيِ اصول و مبانيِ اقداماتي ذيلِ مفهوم باستان‌سنجي؛ به‌عنوان يك رويكرد پژوهشي علمي و كمّيِ كارآمد درزمينۀ تحقيقات علوم ميراث فرهنگي در دهه‌هاي اخير ايران، به دليل ميان‌رشته‌اي بودن و كثرت موضوعات، چندان موردمطالعۀ دقيق قرار نگرفته است. به سبب آنكه دستيابي به اين موضوع درگرو شناخت رويكردها و گرايش‌هاي باستان‌سنجي است، شناخت حدودوثغور و گسترۀ اين حوزۀ مطالعاتي به الزامي براي اين گرايش علمي تبديل‌شده است. آن‌چنان‌كه مي‌دانيم خاستگاه باستان-سنجي در غرب، حاصل ارتباط باستان‌شناسان با دانشمندان علوم پايه، فني مهندسي و حتي پزشكي بوده است و در ايران تلاش شده كه از همان بدو شكل‌گيري، اين رشتۀ وارداتي، با ساير علوم ميراث فرهنگي همچون مرمت، باستان‌شناسي و موزه‌داري تلفيق شود و با حل مشكلات آن‌ها اقدام به پژوهش كند، ازاين‌رو بررسي حوزه‌هاي مختلف آن به‌عنوان اصل بنيادين باهدف ايجاد زبان مشترك ميان متخصصان و دانشجويان و كارورزان ضروري به نظر مي‌رسد و در مفهوم‌سازي عملكرد اين رويكرد چندجانبه بسيار حائز اهميت است. بنا بر مطالعات صورت گرفته، مهم‌ترين محورهاي قالب و موردبحث اين نوع پژوهش سنجه‌پذير شامل موارد اصلي: سال‌يابي، ساختارشناسي منشأيابي، اصالت‌سنجي، شناسايي كاربري اشياء و بازسازي فناوري‌هاي باستاني، دانش حفاظت و مرمت، دورسنجي و پيش‌يابي، باستان‌زيست‌شناسي، باستان زمين‌شناسي و ديرين‌اقليم‌شناسي، سايبر باستان‌شناسي هستند كه پژوهشگران اين عرصه با شناخت هر چه بيشتر اين حوزه‌ها مي‌توانند دامنۀ فعاليت‌هاي پژوهشي خود را گسترش دهند. به‌علاوه مباحث جدي همانند: عدم تخصيص سرمايۀ مكفي در مطالعات ميراث فرهنگي براي پژوهش‌هاي باستان‌سنجي، عدم ايجاد گفتمان كارآمد ميان باستان‌شناسي و باستان‌سنجي، برنامۀ آموزشي باستان‌سنجي در دانشگاه‌هاي كشور و معضل ورود دانشجويان غير مرتبط، عدم وجود بانك اطلاعات و داده‌هاي باستان‌سنجي و پراكنده بودن داده‌هاي علمي كشور، و درنهايت كيفيت انتشارات باستان‌سنجي، مي‌توانند آيندۀ باستان‌سنجي را در كشور با چالش مواجه كنند.
چكيده لاتين :
Understanding and investigation of the principles, fundamentals, and the actions during the last century; following the emergence of the concept of “archaeometry” or “archaeological science”, that have encompassed the areas of cultural heritage, has have become a must for understanding the nature of scientific trends in archaeometry. Therefore, it is important to clarify the main definitions as the most important fundamental principles in conceptualization to create a common language. The purpose of this study was to investigate the origins of archaeometry by studying the approaches, areas, and boundaries of the related studies, to achieve the principles and basis of this scientific discipline. In Europe, archaeometric activities have been developed over the last century, with a focus on the topics and issues raised in the form of various interdisciplinary research approaches, and today, much of the research in this field of cultural heritage science is being conducted in an interdisciplinary approach, due to the variety of topics. According to a historical study of this interdisciplinary area of science, it can be said that archaeometry in the West has an archaeological origin and is related to the natural sciences. But in Iran, archaeometry was officially initiated under the domain of restoration of historical objects at the universities, began with the establishment of laboratories dedicated for archaeometrical studies in museums and research centers, and continued recently as an independent university discipline. Today, the most important axis of this scientific discipline includes: Characterization, Dating, Provenance, Authentication, Identification the objects application, Reconstruction of the ancient technologies, Science of conservation and restoration, Prospection & Remote sensing methods in archaeometry, Bioarchaeology, Geoarchaeology & Paleoclimatology, and Cyber-archaeology. The results of the investigations and studies realized in this research showed that due to the interdisciplinary nature of archaeometry in a discourse and research approach, it could not have a theoretical foundation. Meanwhile, understanding and adhering to the principles and foundations of the methodology of this interdisciplinary research approach in relation to the other sciences must be admitted. As if some rules and principles, such as the ethics in archaeometry, as a basic concern, have shaped the limitations and developed the archaeological methodological approach.
