مضمون‌سازي واژۀ آب و مظاهر آن در مثنوي معنوي مولانا

No title

مضمون‌سازي مولانا از آب و مظاهر گوناگون آن، خواننده را به سفري از عالم طبيعت به‌سوي ماورا مي‌كشاند كه در آن، ديگر خبري از رنگ و بوي طبيعي نيست و كمال بيرنگي است. مضمون‌هاي منفي و مثبت آب، تركيبات كنايي، شخصيت ‌بخشيدن به آب و صفات متضاد آب، نمونه‌هايي از تصويرگري و مضمون‌سازي مولانا از جلوه‌گري‌هاي آب در مثنوي معنوي است. هدف از اين جستار، بررسي مضمون‌سازي مولانا از تجلي آب و مظاهر مختلف آن در مثنوي معنوي است كه با تركيب جديد «آبِ آب» براي ذات مقدس حق‌تعالي انسان را از عالم جسماني به عالم معنا مي‌كشاند. روش پژوهش در اين جستار تحليلي‌توصيفي است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه شاعران پيش از مولانا همواره به صفات مثبت آب همچون روشني، رواني و زندگي‌بخشي اشاره كرده‌اند، اما مولانا به ديگر جنبه‌ها و مضمون‌هاي مثبت آب مانند تجلي از حق‌تعالي، دانايي و معرفت، تجلي انسان كامل، معرفت الهي، تجلي از جوي‌هاي بهشت و تجسم اعمال نيك پرداخته است. وي همچنين به كاربرد منفي آب مانند بحر عذاب، مكاري، فتنه‌گري، ويرانگري و آّب ظلم اشاره كرده است. مولانا در مضمون‌سازي با واژۀ آب و مظاهر مختلف آن، از تركيبات كنايي (گوش آب كشيدن، گره بر آب بستن، نقش بر آب كردن)، شخصيت‌بخشي (صفات انساني مانند اضطراب، اتحاد و احساس)، تشبيه (تشبيه شعر خود به آب روان)، نماد (آب حيات نماد معشوق حقيقي، تركيب آبِ آب اشاره به ذات مقدس حق)، آب در عناصر مختلف (آب در انگور، غوره، سركه، گِل و بول) و تركيبات متضاد (حيات‌بخشي و هلاك‌كنندگي) استفاده كرده است.

No abstract