تحليلي بر وضعيت مهاجرت استان‌هاي كشور با تأكيد بر عوامل اجتماعي و فرهنگي

عوامل مؤثر بر شكل‌دهي يا تغييرات ساختار جمعيتي، شامل سه عامل: باروري، مرگ‌ومير و مهاجرت در مقياس‌‌هاي مختلف فضايي است؛ به نحوي كه در هر برهۀ زماني، نقش و تأثير هركدام مي‌تواند متفاوت باشد؛ اما امروزه مهاجرت نقشِ به مراتب مهم‌تري در رشد جمعيت ايفا مي‌كند؛ زيرا علاوه بر تأثير مستقيمي كه بر ساختار جمعيتي يك محدودۀ جغرافيايي مي‌گذارد، بر نحوۀ پراكنش نيروي كار نيز تأثيرگذار خواهد بود؛ علاوه‌براين مهاجرت مي‌تواند از عدم‌تعادل‌هاي اجتماعي و فرهنگي تأثير پذيرفته و از طرف ديگر خود باعث تشديد اين نابرابري‌ها مي‌شود. نتيجۀ اين برهم‌كنش، عدم‌توزيع مناسب جمعيت و به‌تبع آن، نابرابري در سرمايه‌گذاري‌هاي ملّي، عدم‌تعادل‌هاي منطقه‌اي، تفاوت امكانات شغلي و ساير امكانات اجتماعي و فرهنگي مي‌شود كه اين امر به‌دنبال خود مشكلات متعددي را ايجاد مي‌‌كند. هدف اين پژوهش استخراج و تحليل رابطۀ بين مهاجرت و متغيرهاي اجتماعي و فرهنگي است كه اين پديده را تشديد مي‌كند. اين متغيرها ازطريق تحليل عاملي اكتشافي گروه‌بندي‌شده و عوامل اجتماعي و فرهنگي تشديدكنندۀ مهاجرت استخراج شده‌است؛ سپس ارتباط ميان هريك از اين عامل‌ها و مهاجرت استان‌هاي كشور ازطريق روش تحليل رگرسيون چندمتغيره خطي تببين شده‌است. تحليل‌هاي صورت‌گرفته نشان مي‌دهد كه نرخ خالص مهاجرت بيشترين همبستگي را به‌ترتيب با ويژگي‌هاي جمعي و فردي توسعه در وهلۀ اول، با درآمد، رفاه و امنيت اجتماعي در وهلۀ دوم و سپس با تنوع امكانات شهري و قوميت‌‌ها داشته است. بررسي ميزان تأثير زيربعدها يا معيارهاي اجتماعي و فرهنگي مورد بررسي نيز اين واقعيت را آشكار مي‌سازد كه همۀ اين مؤلفه‌ها تأثيرات برابري بر ميزان مهاجرت شكل‌گرفته در استان‌هاي كشور نداشته و اثرات آن‌ها بر ميزان نرخ مهاجرت متفاوت بوده‌است.