تأثير فرهنگ بر فرم خانه‌هاي بومي شمال ايران، مورد مطالعاتي: خانه‌هاي بومي بابل و بابلسر

The Effect of Culture on The Vernacular Houses in Northern Iran; Case Studies: Vernacular Houses in Babol and Babolsar

معماري بومي هر منطقه تحت تأثير اقليم، فرهنگ و معيشت مردم شكل مي‌گيرد؛ بر همين اساس ﺷﻜﻞ ﺧﺎﻧﻪها در اين مناطق تحت تأثير ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدي مي‌باشد ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اين عوامل از لحاظ ﻣﻴﺰان اﻫﻤﻴﺖ و اثرﮔﺬاري در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻗﺮار نخواهند داشت. ﻳﻜﻲ از ﻣﻬم‌ترﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ‌ﻫﺎ، فرهنگ ميﺑﺎﺷﺪ. با بيان اين مشكل هدف اصلي اين پژوهش بررسي شناخت و معرفي برخي از ويژگي‌هاي معماري بومي و فرهنگي مساكن شمال ايران در گذشته جهت بهره‌برداري در خانه‌هاي معاصر مي‌باشدكه براساس دو نگرش بومي و فرهنگي مورد بررسي قرار مي‌گيرد. براي دستيابي به اهداف پژوهش با روش تركيبي نمونه‌هاي موردي با برداشت ميداني خانه‌هاي بومي روستايي حوزه مركزي استان مازندران در شهرستان‌هاي بابل و بابلسر، مورد بررسي قرار گرفته شد. جهت تعميم هر چه بهتر نتايج داده‌هاي به‌دست آمده از مطالعات بررسي شده بر روي نمونه‌ها، آن‌ها را به صورت تصادفي و در منطقه‌هايي كه پراكندگي مناسب براي پوشش دادن كل منطقه را داشته باشد، انتخاب شدند و نيز در روش كيفي با مطالعه مردم‌شناسي از طريق مصاحبه با ساكنان اين خانه‌ها، به مؤلفه‌هاي فرهنگي و سبك زندگي تأثيرگذار بر فرم خانه‌ها پرداختيم و در نهايت نتايج به صورت جداولي كه در آن‌ها مقوله فرهنگ در ارتباط با شكل خانه مشخص شده، ارائه شد؛ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮرﺳﻲ روي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻣؤﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻒ ﻧﺤﻮه ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﺷﻜﻞ ﺧﺎﻧﻪ از ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﮔﺮو ﺷﻨﺎﺧﺖ وﺟﻮه ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ارﺗﺒﺎط آن‌ﻫﺎ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ، ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻠﺴﻠﻪ‌ﻣﺮاﺗﺒﻲ از دروﻧﻲ‌ترين ﺳﻄﺢ ﺗﺎ ﺑﻴﺮوﻧﻲ‌ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ، ﺑﺎ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ و در ﻣﻌﻤﺎري ﺧﺎﻧﻪ ﺷﻜﻞ و ﺟﻬﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ.

Vernacular architecture of each region is formed under the influence of the climate, culture, and people’s livelihood. Accordingly, the form of the houses in these regions is affected by various factors, all of which are not of the same importance and impact. One of the most significant features is culture. According to the research problem, the present study aimed to identify and introduce some features of the vernacular and cultural architecture of the houses of northern Iran in the past to be applied in the contemporary houses based on the cultural and vernacular approaches. The mixed method of the case studies or the field research of the rural vernacular houses of the central area of Mazandaran province, namely Babol and Babolsar, were applied to achieve the research purpose. The samples were randomly selected in areas with good dispersion to cover the whole region to generalize the results of studies on the studied samples to the whole statistical population. The qualitative research method and anthropology were used by interviewing the residents to analyze the cultural components and effective lifestyle in the form of the houses. Finally, the results were presented in tables, in which the relationship between the culture and form of the house was determined. The findings indicate that influence of the culture on the form of the house can be discovered based on the recognition of the various aspects and the content elements of the culture and their interrelationships. These elements are related hierarchically from the most inner level to the most exterior level and form and direct the architecture of the house.