اثر آرايش كاشت بر برخي صفات كمي و كيفي مرتبط با عملكرد غده و كارايي مصرف آب ارقام سيب‌زميني (Solanum tuberosum) در منطقه اردبيل

Effect of Planting Pattern on Some Quantitative and Qualitative Traits Related to Tuber Yield and Water Use Efficiency of Potato Cultivars (Solanum tuberosum) in Ardabil Region

زراعت سيب­زميني نقش تعيين كننده­اي در اقتصاد استان اردبيل دارد و اساس تغييرات اقتصادي و حتي معيشتي مردم متاثر از توليد و عرضه اين محصول استراتژيك بوده و به نوعي در جريان زندگي اقتصادي مردم دخالت دارد. اين تحقيق با هدف افزايش بهره ­وري آب و عملكرد غده سيب ­زميني با انتخاب آرايش كاشت مناسب براي منطقه اردبيل طي سال­هاي 97-1396 اجرا شد. در اين آزمايش دو فاكتور شامل (آرايش كاشت و ارقام سيب­ زميني) هر كدام در چهارسطح (دو رديف با عرض كاشت 150 سانتي­ متر با دو نوار تيپ در دو پشته، سه­ رديف با عرض كاشت 150 سانتي­متر با دو نوار تيپ در روي يك پشته، چهار رديف با عرض كاشت 150 سانتي ­متر در روي دو پشته و در هر پشته دو رديف و روش مرسوم يعني يك نوار تيپ و دو رديف با عرض كاشت 150 سانتي­ متر با آبياري غرقابي) و ارقام سيب ­زميني به نام ­هاي (آگريا، ميلوا، جلي و بانبا) با طبقه بذري گواهي­ شده بر اساس آزمايش اسپيلت بلوك بر پايه طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد. بر اساس نتايج به دست آمده آرايش كاشت بر ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلي در بوته، تعداد غده در بوته، عملكرد غده، كارايي مصرف آب، درصد نيتروژن كل، ويتامين ث و قندهاي احيايي غده معني­دار شد. حداكثر عملكرد غده و كارايي مصرف آب مربوط به ارقام ميلوا و جلي با آرايش كاشت چهار رديف با فاصله عرض كاشت 150 سانتي­ متر در روي دو پشته و در هر پشته دو رديف و يك نوار تيپ، به ترتيب 75/80 و72/32 تن در هكتار و 10/13 و 9/66 كيلوگرم بر متر مكعب حاصل شد، به­ طوري­كه عملكرد غده اين دو رقم نسبت به روش مرسوم كشت به ترتيب 49 و 41/85 تن در هكتار و كارايي مصرف آب 8/25 و 7/52 كيلوگرم بر متر مكعب افزايش نشان داد. بر اساس نتايج تجزيه به عامل ­ها، صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلي در بوته، عملكرد غده و كارايي مصرف آب در آرايش كشت چهار رديف با فاصله عرض كاشت 150 سانتي­متر در رقم ميلوا داراي بيشترين مقدار بودند. باتوجه به افزايش قابل توجه عملكرد وكاهش مصرف آب درآرايش كاشت چهار رديف با فاصله عرض كاشت 150 سانتي­متر در روي دو پشته و در هر پشته دو رديف و يك نوار تيپ، اين الگوي كشت براي منطقه اردبيل و مناطق هم اقليم قابل توصيه است.

Potato cultivation has a decisive role in the economy of Ardabil province and the basis of economic changes and even people's livelihood is affected by the production and supply of this strategic product and is somehow involved in the economic life of the people. The aim of the present research was to increase water use efficiency and potato tuber yield by choosing an appropriate planting pattern in Ardabil region during 2017-2018. In the present experiment two factors including(planting pattern and potato cultivars) each at four levels (two rows with a planting width of 150 centimeters with two type strips on two stacks, three rows with a planting width of 150 centimeters with two type strips on one stack, four rows with a planting width of 150 centimeters on two stacks and two rows on each stack and the conventional method is a type tape and two rows with a planting width of 150 centimeters with flood irrigation) and the potato cultivars named (Agria, Milwa, Jeli and Banba) with certified seed class based on split block experiment based on randomized complete blocks design in three replications were performed. Based on the obtained results, planting pattern on plant height, number of main stems per plant, number of tubers per plant, tuber yield, water use efficiency, percentage of total nitrogen, vitamin C and regenerative sugars of tubers were significant. Maximum tuber yield and water use efficiency related to Milva and Jeli cultivars with four-row planting pattern with 150 centimeters planting distance spaced on two stacks and in each stack two rows and one type strip, respectively, 75.80 and 72.32 tons per hectare and 10.13 and 9.66 kilogram per cubic meter was obtained. So that the tuber yield of these two cultivars increased by 49 and 41.85 tons per hectare and water use efficiency of 8.25 and 7.52 kilogram per cubic meter, respectively, compared to the conventional cultivation method. Based on the results of factor analysis, the traits plant height, number of main stems per plant, tuber yield and water use efficiency in four-row planting pattern with a planting width of 150 centimeters in Milwa cultivar had the highest values.