معنا و حقيقت فلسفي ـ كلامي «صراط» از منظر علامه طباطبائي

The Philosophical-Theological Meaning and Truth of “Sirat” In Allamah Tabatabai’s View

چيستي «صراط» و ويژگي‌هاي آن از مسائل مهم الهيات و معارف ديني است. هر نوع تبيين و تفسيري از آن در مباحث كلامي و شبكة معارف دين تأثيرگذار است. در اين تحقيق «معنا و حقيقت صراط»، در سه حوزة تكوين، تشريع و جزا از منظر علامه طباطبائي بررسي شده است. نتيجه تحقيق اينكه ايشان در منظومه فكري و جهان‌بيني خويش به نظام‌هاي چهارگانة 1. علّي و معلولي، 2. حركت، 3. مولويت و عبوديت و 4. ربوبي پرداخته و در هر كدام تعريفي منطبق با همان نظام، براي صراط ارائه كرده است. «صراط»، در حوزة تكوين، با نظر به دو نظامِ «علّي و معلولي» و «حركت» (در صورتي كه حركت غيرارادي باشد) تبيين گرديده و در حوزة تشريع با نظر به سه نظام «حركت» (در قسم حركت ارادي)، «مولويت و عبوديت» و «ربوبيّت» تعريف شده است. در حوزة جزا، تعريفي معطوف به تعريف صراط تشريعي ارائه مي‌گردد.

The nature of “Sirat” (the Path or Bridge which every human must pass on the "Day of Judgment" to enter the Paradise) and its features are among the important issues in theology and religious teachings. Any explanation and interpretation of it is influential in theological discussions and the network of religious teachings. In this study, “the meaning and truth of Sirat” in three spheres of genesis, legislation and punishment in Allamah Tabatabai’s view is investigated. The results show that Allamah deals with the four systems (cause and effect, motion, authority and servitude, and divinity) in his intellectual system and his worldview, and has offered in each system a definition according to that system for Sirat. In the sphere of genesis, Sirat has been explained with a consideration of the two systems of “cause and effect” and “motion” (if it is involuntary); and in the sphere of legislation, it is defined with a consideration of the three systems of “motion” (in voluntary motion), “authority and servitude”, and “divinity”. In the sphere of punishment, a definition related to the definition of legislative Sirat is presented.