اثر محلول‌پاشي اسيد ساليسيليك و عناصر ريزمغذي بر فعاليت‌هاي فتوسنتزي و عملكرد دانه كلزا تحت تنش كم آبي

Effect of foliar application of salicylic acid and micronutrients on photosynthetic activities and rapeseed grain yield under water deficit tension

به‌منظور بررسي اثر محلول‌پاشي اسيد ساليسيليك و عناصر ريزمغذي بر فعاليت‌هاي فتوسنتزي و عملكرد دانه ‌كلزا در شرايط تنش كم‌آبي، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 96-1395 در دانشكده كشاورزي دانشگاه لرستان اجرا گرديد. آبياري در دو سطح 20 و 70 درصد تخليه ظرفيت زراعي در كرت‌هاي اصلي و تركيب عناصر ريزمغذي (B1 عدم مصرف و B2 محلول‌پاشي با نسبت 2 در هزار) و عامل اسيد ساليسيليك (غلظت‌هاي صفر، 0/5، 1 و 1/5 ميلي‌مولار) در كرت‌هاي فرعي مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه برهم‌كنش سه‌گانه بر صفات شاخص سطح برگ، هدايت روزنه‌اي، سرعت تعرق و عملكرد دانه معني‌دار شد. بيش‌ترين عملكرد دانه به ميزان 4424 كيلوگرم در هكتار در شرايط عدم تنش و محلول‌پاشي كود ريزمغذي به‌همراه غلظت 1/5 ميلي‌مولار ساليسيليك اسيد به­دست آمد. تنش كم‌آبي، شاخص سطح برگ و تبادلات گازي گياه را تحت تأثير قرار داده و با كاهش صفات فيزيولوژيك نظير سرعت فتوسنتز، هدايت روزنه‌اي، هدايت مزوفيلي، سرعت تعرق و افزايش غلظت دي­اكسيدكربن زير اتاقك روزنه نهايتاً باعث كاهش عملكرد دانه در كلزا گرديد؛ اما محلول‌پاشي اسيد ساليسيليك و عناصر ريزمغذي توانست ضمن كاهش معني‌دار غلظت دي­اكسيدكربن زير اتاقك روزنه، باعث افزايش معني‌دار شاخص سطح برگ، هدايت مزوفيلي، هدايت روزنه‌اي، سرعت تعرق و سرعت فتوسنتز تا حدي اثرات منفي تنش خشكي بر صفات فيزيولوژيك گياه كلزا را كاهش و عملكرد دانه را 37/79 درصد افزايش دهد. لذا كود ريزمغذي فرتي ‌ميكس سه‌گانه (آهن+روي+منگنز) با غلظت 2 در هزار به‌همراه غلظت‌ يك‌و‌نيم ميلي‌مولار اسيد ساليسيليك جهت كاهش اثرات سوء تنش كم‌آبي و حصول عملكرد مناسب توصيه مي‌گردد.

In order to investigate the effect of foliar application of salicylic acid and micronutrients on photosynthetic activities and grain yield of rapeseed under low water tension conditions, an experiment was conducted as a factorial split plot in the form of a statistical randomized complete blocks design with three replications in Agricultural University of Lorestan in the cropping year of 2016-2017. Irrigation at two levels of 20 and 70 percent of field capacity depletion in the main plots and the composition of micronutrients (B1 non-consumption and B2 foliar application at a ratio of 2 per thousand) and salicylic acid factor (concentrations of zero, 0.5, 1 and 1.5 milimolar) were studied in subplots. The results showed that the triple interaction on leaf area index, stomatal conductance, transpiration rate and grain yield were significant. The highest grain yield of 4424 kilogram per hectare was obtained under non-tension and foliar application of micronutrient fertilizer with a concentration of 1.5 milimolar salicylic acid. Water deficit tension affected plant leaf area index and plant gas exchange and by reducing physiological traits such as photosynthesis rate, stomatal conductance, mesophilic conductance, transpiration rate and increasing the concentration of carbon dioxide under the stomatal chamber finally reduced grain yield in canola; however, foliar application of salicylic acid and micronutrients, while significantly reducing the concentration of carbon dioxide under the stomatal chamber, significantly increased leaf area index, mesophilic conductance, stomatal conductance, transpiration rate and photosynthesis rate. Transpiration rate and photosynthesis rate to some extent reduced the negative effects of drought tension on physiological traits of rapeseed and increased grain yield by 37.79 percent. Therefore, Ferti ‌ triple mix micronutrient (iron + zinc + manganese) with a concentration of 2 per thousand along with a concentration of one and a half millimoles of salicylic acid is recommended to reduce the adverse effects of water deficit tension and achieve proper performance.