ارزيابي اثرات برخي كودهاي زيستي بر جذب عناصر غذايي و عملكرد اسانس در گياه زرين گياه (Dracocephalum kotschyi Boiss) در رژيم هاي رطوبتي خاك

Evaluation of the Effects of Some Biofertilizers on Nutrient Uptake and Essential Oil Yield in the Golden Plant (Dracocephalum Kotschyi Boiss) Under Different Soil Moisture Regimes

زرين گياه (Dracocephalum kotschyi) از مهم ترين گياهان دارويي خانواده نعناعيان (Lamiaceae) است كه به علت شرايط نامساعد محيطي در حال انقراض است. بنابراين، به منظور بررسي اثرات دو عامل تنش كم آبياري در سه سطح (آبياري تا تكميل 60،80 و 40 درصد ظرفيت مزرعه اي) و كود زيستي در چهار سطح (نيتروكسين، سوپر نيتروپلاس، بيوفسفر و عدم مصرف كود زيستي) تحقيقي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي در 3 تكرار (هر تكرار شامل 20 گلدان حاوي يك نشاﺀ) در گلخانه به صورت آزمايش گلداني حاوي محيط كشت كوكوپيت و پرليت به نسبت 1:1 به اجرا درآمد. بيشترين مقدار جذب نيتروژن ريشه (2/02 ميلي گرم بر كبلوگرم) و نيتروژن برگ (5/57 ميلي گرم بر كيلوگرم) در تيمار آبياري معمول (تيمار آبياري تا تكميل 80 درصد ظرفيت مزرعه اي) و مصرف كود زيستي سوپر نيتروپلاس مشاهده گرديد. درصد اسانس تحت تنش ملايم در مقايسه با شاهد 53/77 درصد افزايش نشان داد، در حالي كه با تشديد تنش خشكي درصد اسانس 49/94 درصد در مقايسه با شاهد كاهش داشت. نتايج اين تحقيق حاكي از اين بود كه بيشترين اثر افزايشي بر درصد توليد (1/28 درصد) و عملكرد اسانس (0/32 گرم بر گياه) زرين گياه مربوط به تلقيح با كود زيستي سوپر نيتروپلاس و تنش خشكي ملايم بود در حالي كه كشت گياهان زرين گياه تحت شرايط آبياري معمول و عدم مصرف كود زيستي منجر به كمترين توليد و عملكرد اسانس در زرين گياه گرديد.

Dracocephalum kotschyi is one of the most important medicinal plants of the family Lamiaceae which is endangered due to unfavorable environmental conditions. Therefore, in order to investigate the effect of biofertilizers at four levels (nitroxin, super nitroplus, biophosphorus and non-use of biofertilizer) on essential oil yield and nutrient uptake of D. kotschyi seedlings under drought stress at three levels (irrigation to completion 80, 60 and 40% of field capacity) a completely randomized design in 3 replication (each replication includes 25 pots containing one seedling) was performed in the greenhouse as a pot experiment containing cocopeat and perlite culture medium in a ratio of 1: 1. The highest amount of root nitrogen uptake (2.2 mg kg-1) and leaf nitrogen (57.5 mg kg-1) was observed in conventional irrigation treatment (irrigation treatment up to 80% of field capacity) and application of super nitroplus biofertilizer. With increasing the severity of drought, a significant decrease in the concentration of potassium, calcium and magnesium of roots and leaves was observed that the use of biofertilizers, especially Super Nitro Plus, caused a significant increase in these nutrients compared to no biofertilizer treatment (control). The percentage of essential oil under mild stress increased by 77.53% compared to the control, while with the intensification of drought stress, the percentage of essential oil decreased by 94.49% compared to the control. The results of this study showed that the most increasing effect on essential oil percentage (1.28%) and essential oil yield (0.32 g plant-1) of D. kotschyi was related to inoculation with Super Nitroplus biofertilizer and mild drought stress, while cultivation of D. kotschyi under normal irrigation conditions and no biofertilizer resulted in the lowest production and yield of essential oil.