پي‌جويي معماري كريم طاهرزاده بهزاد در تاريخ و كالبد دبيرستاني در شهر قزوين

Traces of Karim Taher-zadeh Behzad’s Architecture in the History and Building of an Extant High School in Qazvin

اسناد تاريخي نشان مي‌دهد در دهۀ اول قرن چهاردهم هجري شمسي، كريم طاهرزاده بهزاد از معماران نامدار و پركار نسل اول دورۀ معماري معاصر، دو مدرسه در شهر قزوين طراحي كرده كه يكي از آن‌ها، دبيرستان پسرانه بود. سير تاريخي پيدايش بناي اين دبيرستان، سبب شكل‌گيري اين فرض شد كه احتمال دارد بناي يادشده همان ساختمان «دبيرستان محمدرضاشاه پهلوي» باشد كه امروزه قسمتي از آن در خيابان هلال احمر قزوين باقي ‌مانده است؛ بنابراين تلاش شد با مطالعۀ مستندات تاريخي و تطبيق الگوي طراحي مدارس طاهرزاده بهزاد با كيفيت كالبدي ساختمان يادشده، درستي يا نادرستي فرض تحقيق ارزيابي شود. هدف از پژوهش حاضر، شناخت دبيرستان مورد نظر به‌مثابۀ يكي از آثار معماري معاصر قزوين و بررسي احتمال طراحيِ آن به دست كريم طاهرزادۀ بهزاد است. براي نيل به اين هدف، در فرايند پژوهشي تاريخي با رويكردي توصيفي‌تفسيري، رهيافتي تاريخ‌نگارانه و معمارانه و بر بنيان پارادايم تفسيرگرايي براي تاريخ‌نگاري تطبيقيِ ساختمان دبيرستان تلاش ‌شد. روش گردآوري شواهد نيز ميداني و آرشيوكتابخانه‌اي است. نتايج اين پژوهش كه در دو بخشِ اصليِ معرفي و شناخت دبيرستان، و بررسي انتساب طرح بر مبناي اخبار و معماري تدوين شده است، نشان مي‌دهد اگرچه تحولات كالبدي پي‌درپي سبب مخدوش شدن اصالت بنا شده و به نظر مي‌رسد بناي ساخته‌شده با طرح اوليۀ آن تفاوت‌هايي دارد، ميان مدارس طراحي‌شده به دست طاهرزاده بهزاد در قزوين و ساختمانِ موضوع اين پژوهش، پيوند زماني ديده مي‌شود؛ به‌علاوه، رابطۀ معناداري ميان الگوي طراحي مدارس طاهرزاده بهزاد و كالبد دبيرستان يادشده وجود دارد؛ بر اين اساس، احتمال ايفاي نقش طاهرزاده بهزاد در طراحي دبيرستان قوّت مي‌يابد.

Historical documents show that in the first decade of the fourteenth century AH, Karim Taher-zadeh Behzad, one of the most famous and prolific architects of the first generation of Iranian contemporary architecture, designed two schools in Qazvin, one of which was a boys’ high school. The historical course of the construction of an extant high school, part of which remains today in Qazvin’s Red Crescent Street, led the authors to believe that it is the "Mohammad Reza Shah Pahlavi High School." The present study attempts to test this hypothesis by studying historical documents and comparing the architectural style of Behzad’s built schools with the physical quality of the mentioned building. The purpose of this study is to introduce the high school in question as one of the contemporary architectural works in Qazvin and to investigate the probability of its design made by Karim Taher-zadeh Behzad. To this end, qualitative historical research is carried out using a descriptive-interpretive, historiographical, and architectural approach, based on the interpretive paradigm to develop comparative historiography of the high school building. The data collection method is field study and archive-library research. The results of this study which is compiled in two main sections (Introduction and Investigation) show that although successive physical changes were imposed on the building and distorted its authenticity, there is a temporal link between the schools designed by Taher-zadeh Behzad in Qazvin and the mentioned high school building. In addition, there is a significant relationship between the design patterns in Behzad’s schools with that of the mentioned high school. Based on this, the probability of Behzad being the architect of the high school becomes higher.