اثرات اقتصادي گياه مهاجم كنگر (Gundelia tournefortii L.) بر معيشت پايدار جوامع محلي (مطالعه موردي: مراتع شهرستان دماوند در استان تهران)

The Economic effects of invasive plant (Gundelia tournefortii L.) on sustainable livelihood of local communities (Case study: Damavand summer rangelands- Tehran)

گياهان (دارويي، صنعتي و خوراكي) يكي از منابع بسيار ارزشمند در گستره وسيع منابع­طبيعي ايران هستند كه در صورت بهره­برداري صحيح مي­توانند نقش مهمي در اشتغال­زايي جوامع محلي داشته باشند. به­منظور برآورد ارزش اقتصادي گياه مهاجم كنگر، ميزان وابستگي افراد بومي و سهم آن در درآمد خانوار روستايي و ميزان اشتغال مستقيم و غيرمستقيم حاصل از آن در مقايسه با ارزش كاركرد علوفه ­اي آن در تعدادي از سامان­هاي عرفي شهرستان دماوند، انجام شد. نمونه­برداري از پوشش­گياهي به روش سيستماتيك- تصادفي در مناطق معرف تيپ­هاي گياهي انجام و ميزان پوشش ­سطح، تراكم گياه كنگر، توليد علوفه مرتع و ظرفيت­ چرا در واحد سطح اندازه­ گيري گرديد. نتايج نشان­داد كل درآمد ناخالص حاصل از توليد علوفه مراتع يا فرآيند دامداري در منطقه مورد مطالعه در سال برابر با 66066000 هزار ريال، هزينه آن برابر با 19387260 هزار ريال، سود خالص برابر با 46678740 هزار ريال و رانت اقتصادي برابر با 3842 هزار ريال بوده است. همچنين، كل درآمد ناخالص حاصل از بهره­برداري كنگر در منطقه مورد مطالعه در سال برابر با 202500000 هزار ريال، هزينه آن برابر با 89610000 هزار ريال، درآمد خالص برابر با 112890000 هزار ريال و رانت اقتصادي برابر با 9291 هزار ريال بوده است. با احتساب شمار تعداد خانوار و افراد وابسته به دامداران منطقه، ميزان اشتغال مستقيم و غيرمستقيم فرآيند مرتعداري در طول يك سال به ترتيب 86 و 257 شغل (هر 349 هكتار يك شغل مستقيم و هر 117 هكتار يك شغل غيرمستقيم) و تعداد اشتغال بهره­برداران محصول كنگر به ترتيب 72 و 216 شغل (هر 417 هكتار يك شغل مستقيم و هر 139 هكتار يك شغل غيرمستقيم)، محاسبه شد. با­توجه به ميزان درآمد پيش­بيني­شده از دو كاركرد بهره­برداري از گياه كنگر و توليد علوفه و اهميت اقتصادي آن بر معيشت جوامع محلي، مديريت گياهان مهاجم در اكوسيستم­هاي مرتعي بايد به گونه­اي باشد تا ضمن حفظ سلامت و يكپارچگي اكوسيستم­ها موجب شفافيت و تسهيل فرآيندهاي تصميم­ گيري در زمينه بهره­ برداري چندمنظوره مراتع شود.

Plants (medicinal, industrial and edible) Rangelands are one of the most valuable resources in the vast range of natural resources of Iran, which, if used properly, can play an important role in creating jobs in local communities. In order to estimate the economic value of (Gundelia tournefortii L.), dependence degree of natives and its share in rural household income compared to the function of forage production and the amount of direct and indirect employment from it was done in a number of conventional arrangements in Damavand. Sampling of vegetation was performed by systematic-random method in the areas identifying plant types and the amount of surface cover, densit, forage production and grazing capacity was measured. The results showed that the total gross income from the operation of forage per year was 66066000 thousand Rials, its cost was 19387260 thousand Rials, net profit was 46678740 thousand Rials and economic rent was 3842 thousand Rials. Also, the total gross income from the exploitation of artichokes in the study area per year was 202500000 thousand Rials, its cost was equal to 89610000 thousand Rials, net income was 112890000 thousand Rials and economic rent was equal to 9291 thousand Rials. Taking into account the number of households and individuals affiliated with the regionchr('39')s ranchers, the direct and indirect employment of the forage production during one year was 86 and 257 jobs, respectively, and the number of employed people using Gundelia tournefortii L. was 72 and 216 jobs, respectively. Considering the projected income from the two functions of exploiting Gundelia tournefortii L. and forage production and importance of economic value on local communities it seems that the management of invasive plants in rangeland ecosystems should be such that while maintaining the health and integrity of these ecosystems, it causes transparency and facilitates processes. Decide on the multifunctional use of rangelands and an efficient approach to range management.