كاربرد سنجه‌هاي اكولوژي سيماي سرزمين در تحليل و كمي‌سازي پوشش زمين در اكوسيستم‌هاي جنگلي (منطقه مطالعاتي: زيرحوزه دادآباد شهرستان خرم‌آباد)

Application of Landscape Ecology Measures in Analysis and Quantification of Land Cover in Forest Ecosystems (Study Area: Dadabad Sub-Basin, Khorramabad City)Abstract

وجود كاربري‌هاي ناسازگار مهم‌ترين تهديدات براي اكوسيستم‌هاي جنگلي و بخصوص تنوع زيستي آن‌ها به شمار مي‌رود. هدف اين تحقيق ارزيابي تخريب سيماي سرزمين در منطقه جنگلي دادآباد شهرستان خرم‌آباد است. بدين منظور، براي كمي نمودن سنجه‌هاي سيماي سرزمين از نقشه‌هاي كاربري/ پوشش زمين منطقه جنگلي دادآباد شهرستان خرم آباد استفاده شد كه براي تهيه آن ابتدا تصاوير ماهواره‌اي لندست (1367، 1382 و 1397) را پيش‌پردازش نموده و سپس طبقه‌بندي با روش نظارت‌شده حداكثر احتمال در محيط نرم‌افزار Terrset 18.31 انجام شد. نتايج به‌دست‌آمده نشان داد كه بيشترين ميزان تبديل كاربري را، جنگل داشته‌ است. سطح جنگل در منطقه مطالعاتي كه به‌عنوان پوشش گياهي طبيعي آن به شمار مي‌رود از 36/28 درصد (5429/91 هكتار) در سال 1367 به سطح 32/87 درصد (4918/95 هكتار) در سال 1397 كاهش‌يافته است. بر اساس سنجه تعداد لكه، روند افزايش مناطق با كاربري كشاورزي طي دوره اول تا دوره سوم مطالعه بسيار سريع بوده و حدود 1/5 برابر شده است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه بيشترين تخريب و تغيير كاربري/پوشش زمين منطقه در طبقه جنگل رخ داده است. دسترسي به اراضي ملي جنگلي و مراتع و از طرف ديگر نزديكي به رودخانه خرم رود منجر به توسعه كشاورزي غير توليدي شده و متعاقباً با كاهش ظرفيت توليد در اين اراضي، خاك برهنه زمين باگذشت سال‌ها افزايش‌يافته و چنين تغييراتي غالباً نتيجه مداخله انسان است، اين مورد علاوه بر اثرات منفي بر محيط‌ زيست، باعث افزايش خسارت ناشي از بلاياي طبيعي نيز خواهد شد. ازاين‌رو لزوم برنامه‌ريزي و اجراي برنامه‌هاي بازسازي اراضي و حمايت از اكوسيستم منطقه تأكيد مي‌گردد.

The inconsistency of uses is one of the most important threats to forest ecosystems, especially to their biodiversity. The goal of this research was to assess landscape degradation in Dadabad area. For this purpose, landscape indicators were calculated by using a land use/cover map of Dadabad area of Khorramabad city. For land use/cover mapping, Landsat satellite image (1988, 2003 and 2018) was firstly pre-processed, and then, Maximum Likelihood classification approach was undertaken done to categorize the image into different land use/cover categories. The results showed that the forest had the highest rate of land use conversion. The forest area in the study, which is considered as its natural vegetation, has decreased from 36.28% (5429.91 ha) in 1988 to 32.87% (491849.95 ha) in 1397. According to the NP index, the increase in agricultural land use during the first to third periods of the study is extremely rapid and shows a 1.5 fold increase. The findings indicate that most of the destruction and land use changes has occurred in forest. Access to the national forests and rangeland and on the other hand and proximity to the Khoramrood river, has led to the development of non-productive agriculture and subsequently with the reduction of production capacity in these lands, bare soil will increase over the years. Such changes is often the result of human intervention, in addition to the negative effects on the environment, will increase the damage from natural disasters. Hence, the authors emphasize the need for the planning and implementation of land regeneration plans and protection of the ecosystem of the region.