كاربرد نقشه‌ها و مستندات تاريخي در مكان‌يابي و فهم ساختار فضايي شهرهاي باستاني؛ مطالعۀ موردي شهر ري در قرون نخستين اسلامي

استفاده از محتواي پژوهش‌هاي منتشرشده و بهره‌گيري از نقشه‌هاي ارائه‌شده در اين پژوهش‌ها، يكي از مهم‌ترين مسيرها براي دريافت و درك درست از موقعيت شهرهاي باستاني و تحليل فضايي آنها است. اين پژوهش بر آن است تا با استناد به مستندات و نقشه‌هاي تاريخي، از جمله نقشه‌هاي رابرت كرپورتر و پاسكال كُوست، ولفرام كلايس، تصاوير هوايي اريك اشميت و نقشۀ حسين كريمان، موقعيت جغرافيايي شهر باستاني ري و ساختار شهري آن را شناسايي كند. اين پژوهش با روش توصيفي تحليلي و با استناد به تحليل محتواي منابع و متون منتشرشده به سرانجام رسيده است. به‌طور كلي نقشه‌ها و مستندات تاريخي در جايابي و مكان‌يابي شهر ري در قرون نخستين اسلامي نقش به‌سزايي را ايفا مي‌كند. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه برخي از نقشه‌ها داراي نواقصي هستند كه بايد در كنار هم مطالعه شوند. با مطالعۀ اين مستندات مشخص شد كه كهندژ در شمال شهر و در امتداد كوه طبرك قرار داشته است. منطقۀ شارستان نيز در جنوب كهندژ به‌وسيلۀ حصار و بارويي مجزا شده است. بخش حومه و ربض شهر نيز به‌وسيلۀ بارو و حصاري مستحكم محصور شده است. اين حصار و بارو در غرب با عبور از كنار قلعه‌اي در شمال غرب، بقعۀ امامزاده عبدالله را احاطه كرده و در ادامه در جنوب با عبور از قلعۀ گبري به‌عنوان دروازۀ جنوبي شهر به دامنه‌هاي غربي شهر منتهي مي‌شود. بر اساس مطالعه و بررسي نقشه‌ها و مستندات تاريخي شهر در بخش‌هاي جنوبي و غربي پيشرفت و گسترش يافته است.