وضعيت حسابداري مديريت استراتژيك در ايران: رويكرد تكنيكي-مديريتي

The Status of Strategic Management Accounting in Iran: A Technical-Managerial view

هدف اين مقاله توصيف و تبيين وضعيت حسابداري مديريت استراتژيك براساس رويكرد تكنيكي- مديريتي در سطوح مختلف استراتژي‌هاي كسب‌و‌كار و براساس نوع فعاليت در صنعت است. پژوهش داراي ماهيت كاربردي-توسعه‌اي و در دسته پژوهش‌هاي پيمايشي- اكتشافي است. داده‌ها از طريق مصاحبه نيمه‌ساختار يافته و طراحي و توزيع پرسشنامه بين حسابداران مديريت/صنعتي و مديران مالي 75 شركت جمع‌آوري و به روش ميانگين و تحليل واريانس، تحليل شد. يافته‌ها نشان داد كه، ارتباط بين استراتژي‌هاي كسب‌وكار و حسابداري مديريت استراتژيك قوي و مثبت است. شركت‌ها از رويه‌هاي حسابداري مديريت استراتژيك بيشتر براي پياده‌سازي استراتژي بازار استفاده مي‌كنند. در استراتژي سطح عمليات تكنيك‌هاي تحقيق‌وتوسعه، مديريت ريسك و بهايابي هدف، استراتژي سطح بازار تكنيك‌هاي تجزيه‌وتحليل سودآوري تركيب محصولات، تجزيه‌وتحليل امكانات و منابع، و تجزيه‌وتحليل رقبا، و استراتژي سطح شركت تكنيك‌هاي تحليل چشم‌انداز صنعت، و تجزيه‌وتحليل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهديد بالاترين ميانگين استفاده را دارند. همچنين، تكنيك تجزيه‌وتحليل زنجيره ارزش در همه سطوح استراتژي‌هاي كسب‌وكار استفاده مي‌شود. بيش از 90 درصد تكنيك‌هاي استفاده شده در همه سطوح استراتژي، اهميت زياد دارند. همچنين، ميزان استفاده از برخي رويه‌هاي حسابداري مديريت استراتژيك در صنايع مختلف، متفاوت است.

The main objective of this article is to describe and explain the status of strategic management accounting from a technical-managerial view at different levels of business strategies and based on the various industries. This study has an applied-developmental nature and is in the survey-exploratory research. The research data were collected from semi-structured interviews and questionnaires were designed and distributed among Chief Executive Officers of 75 firms and research data analyzed by mean and variance analysis. Results show the relationship between business strategies and strategic management accounting is strong and positive. Firms use more strategic management accounting practices to implement market-level strategy. In operational-level strategy, techniques including research and development, risk management and target costing, in market-level strategy, techniques including profitability analysis of product portfolio, resource and capability analysis, and competitor analysis, and in corporate-level strategy, techniques including industry foresight analysis, and SWOT have the highest average usage. Also, managers use the value chain analysis at all levels of business strategy. In the importance test, more than ninety percent of the techniques used are important at all levels of the business strategy. Also, the use of some strategic management accounting practices is different in the various industries.