كليدواژه :
جناس , صنايع لفظي , بلاغت , نظامي , ليلي و مجنون
چكيده فارسي :
جناس، يكي از مهم‌ترين صنايع و ترفندهاي ادبي است كه شعر سبك آذربايجاني را به جوهر حقيقي خود، يعني زيبايي پيوند مي‌زند. نظامي گنجوي، از برجسته‌ترين شاعران فارسي‌زبان است كه توانسته به‌طور كامل از ظرفيت‌هاي جناس در غناي موسيقيايي و زيبايي‌آفريني آثار خويش بهره گيرد. در كتاب‌هاي بلاغي و سبك‌شناسي، با وجود ارائة انواع تقسيم‌بندي جناس، اشارة چنداني به كاركردهاي زيبايي‌شناسي آن نشده است. از اين رو در مقالة حاضر با رويكردي توصيفي- تحليلي، ضمن ارائة بسامد دقيق انواع جناس در منظومة ليلي و مجنون، هنرمندي و توانايي نظامي در زمينۀ بهره‌گيري از كاركردهاي مختلف جناس، تحليل و ارزيابي شده است. با توجه به بررسي‌هاي انجام‌شده، درمجموع 1964 مورد از انواع جناس در منظومة ليلي و مجنون يافت شد كه از اين ميان، جناس مضارع با فراواني 9/35 درصد و لاحق با فراواني 3/31 درصد، بهترين عرصه براي هنرنمايي نظامي بوده است. نتيجة اين پژوهش حاكي از خلاقيت و تنوّع كاركردهاي جناس در بافت كلام نظامي است؛ مانند تقويت موسيقي دروني و بيروني اثر، انسجام لفظي و معنايي سخن، التذاذ ادبي مخاطب به‌سبب درك روابط معنايي اجزاي كلام و همنشيني هنري جناس با ديگر صنايع ادبي (تكرار، واج‌آرايي، تضاد و تلميح) در يك بيت.
چكيده لاتين :
Pun is one of the most important figures of speech and tricks that link Azerbaijani style poetry to its true essence, beauty. Nezami Ganjavi is one of the most prominent Persian language poets who has been able to make use of all of his pun capacities in musical and aesthetic richness of his works. In rhetorical books and stylistics, despite the presentation of various types of division, there has been little mention of aesthetic functions. Therefore, in the present article, with a descriptive-analytic approach, while presenting the exact frequency of puns in the poetry of Leili and Majnoon, Nezami's skill and ability to utilize various functions of the genus is analyzed and evaluated. According to a total of 1964 studies, a variety of pun were found in Leili and Majnoon, of which the pun mozare with a frequency of 35.9 and pun lahagh with a frequency of 31.3 were the best areas for Nezami's art. The result of this research suggests the creativity and diversity of pun's functions in the context of Nezami's poems like: strengthening the inner and outer music of the work, verbal and semantic coherence of speech, the literary resolution of the audience due to the understanding of the semantic relations of the components of the word, an artistic companion to other figures of speech(repetition, alliteration, allusion, antithesis) in a couplet.
Keywords: Pun, Figures of sound, Rhetoric, Nezami Ganjavai, Leili and Majnoon.
