تناوب تكميلي مشروط بر محيط واجي در تركي آذربايجاني: رويكردي شناختي

Phonologically Conditioned Suppletion in Azerbaijani: A Cognitive Approach

يكي از مسائل بحث‌برانگيز در مطالعات صرفي- واجي، بحث تناوب تكميلي مشروط بر محيط واجي است. اين پژوهش با رويكردي شناختي، وجود چنين پديده‌اي را در تركي آذربايجاني نشان مي‌دهد. با توجّه به بحث «مغالطة قاعده/فهرست» در لَنِكِر (1987) بخش واژگان مي‌تواند علاوه بر اطلاعات غيرقابل پيش‌بيني، حاوي اطلاعات قابل پيش‌بيني نيز باشد. اين بحث لنكر، راه را براي توضيح بهتر واژگاني‌شدگي فرايندهاي واجي باز مي‌كند. به باور نگارندگان، همسو با مغالطة قاعده/فهرست لنكر و همچنين صرفي‌شدگي (يا واژگاني‌شدگي) زودهنگام فرايندهاي واجي در بايبي (2001)، تركي آذربايجاني در گذشته داراي فرايندهايي واجي بوده كه اكنون زايايي خود را از دست داده و فقط بقاياي آن در واژگان باقي مانده است. اين بقايا در برخي موارد به‌صورت تكواژگونه‌هايي تكميلي بروز يافته‌اند كه انتخاب بين آن‌ها مشروط بر محيط واجي است. تحليل نگارندگان، مخالف تحليل ديگر پژوهشگران در اين زمينه است كه با رويكردي زايشي سعي داشته‌اند اين موارد از تركي آذربايجاني را در قالب فرايندهاي واجي توضيح دهند. در اين تحقيق براي نشان دادن بازنمايي‌ها و روابط تكواژگونه‌ها از انگارة شناختي نِسِت (2008) استفاده شده است. اين انگاره برپاية آراي لنكر (1987) بوده و تا امروز از معدود انگاره‌هاي واج‌شناسي شناختي موجود در زبان‌شناسي شناختي و كاربردبنياد است. داده‌هاي اين پژوهش در هر جا كه منبع آن‌ها ذكر نشده باشد، از طريق ضبط صداي گويشوران تركي آذربايجاني فراهم آمده است.

One of the controversial issues in morphophonological studies is Phonologically-Conditioned Suppletion. Using a cognitive approach, the present study shows the existence of this phenomenon in Azerbaijani. Under Langacker’s (1987) Rule/List Fallacy, the lexicon contains unpredictable as well as predictable information. This paves the way for a better explanation of the lexicalization of phonological processes. Following Langacker’s Rule/List Fallacy and Bybee’s (2001) early morphologization (or lexicalization) of phonological processes, the authors believe that the lexicalization of such processes has occurred in Azerbaijani. Those processes are not productive anymore and they only exist as residues in the lexicon. In some cases, those residues are suppletive forms and the choice between them depends on the phonological context. The authors’ analysis is different from the other researchers’ generative analyses in which they have tried to explain such cases in terms of phonological processes. Nesset’s (2008) cognitive model is used to demonstrate the representations and relations between the allomorphs. This model is based on Langacker’s (1987) ideas and to date, it is one of the few “cognitive phonology” models in cognitive and usage-based linguistics. Wherever not referenced, the data in this paper is gathered by recording Azerbaijani speakers.