كاركردهاي «صفت هنري» در هفت‌پيكر نظامي

The Functions of “epithet” in Haft Peykar by Nizami

در بلاغت انگليسي، صفت‌ هنري (epithet) آن است كه صفت مميّزه چيزي يا شخصي را همراه با نام او يا به‌جاي نام او به‌كار برند. اين تعريف، همسان با «كنايه از صفت» يا «كنايه از موصوف» در بلاغت فارسي است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد برخي از پژوهش‌هايي كه در اين زمينه انجام‌ شده، صفت ‌هنري را با توسّع بيشتري معرّفي كرده و در ارائة نمونه‌هاي درخشان كاربرد اين ابزار هنري، ناموفّق بوده‌اند. صفت ‌هنري مي‌تواند كاربرد صفت به‌گونه‌اي هنري باشد كه به كلام ادبيّت مي‌بخشد. در بلاغت انگليسي، صفت ‌هنري بيشتر در متون حماسي مطرح ‌شده است؛ امّا پژوهش‌ها نشان مي‌دهد در متوني كه به بلاغت و به‌طور كلّي، به صورت شعر اهميت بيشتري مي‌دهند، صفت ‌هنري در سطح گسترده‌تري مجال ظهور مي‌يابد. در پژوهش حاضر، يكي از مثنوي‌هاي نظامي (هفت‌پيكر) كه از عناصرحماسي نيز بي‌بهره نيست، از ديدگاه به‌كارگيري صفت ‌هنري بررسي و تحليل گرديده و به اين سؤال پاسخ ‌داده ‌شده است كه: كاركردهاي صفت‌ هنري در هفت‌پيكر نظامي چيست؟ نتايج نشان مي‌دهد نظامي از صفت ‌هنري براي ايجاد انواع ايهام، پارادوكس، توصيف، شخصيت‌پردازي و برخي آرايه‌هاي بديعي ديگر استفاده كرده است. به‌نظر مي‌رسد براي يافتن انواع هنرسازه‌ها، توجّه به صفات هنري در آثار نظامي، خصوصاً هفت‌پيكر، بسيار ضروري و قابل ‌تأمّل است.

In English rhetoric, the epithet is when they use the characteristics of something or someone with its name or instead of its name. This definition is identical to "irony of the adjective" or "irony of the noun" in the Persian rhetoric. Studies show that some research has been done in this area and they have introduced epithet with greater development and have failed to provide brilliant examples of the use of this artistic tool. Epithet can be an artistic use of the adjective which makes the word more "literary". However, in the English rhetoric, epithet is more commonly found in epic texts, but research shows that in texts that value "rhetoric" and, more generally, "poetry", epithet emerges on a broader level. In the present study, Masnavi by Nizami (Haft Peykar), which is full of epic elements, is investigated and analyzed from the point of view of applying epithet and this question has been answered: What are the functions of epithet in “Haft Peykar” by Nizami? The results show that Nizami has made the most of epithet to create all sorts of ambiguities, paradoxes, descriptions, characterization and some other exquisite literary arrays. It seems that to find a variety of rhetorical arts, consideration of epithet in his works, especially “Haft Peykar”, is essential.