پايش گوگرد دي‌اكسيد (SO2) مبتني بر مشاهدات سنجنده‌ي GOME-2 ماهواره‌ي MetOp-A در تروپوسفر ايران

گوگرد دي اكسيد يكي از مهم‌‌ترين آلاينده‌‌هاي معيار هوا است كه افزايش غلظت آن مي‌‌تواند سبب شيوع بيماري‌‌هاي قلبي‌‌ـ‌‌عروقي، تنفسي، كاهش عملكرد ريه، برونشيت مزمن، سرطان ريه و مرگ شود. در اين تحقيق غلظت گوگرد دي اكسيد بين سال‌‌هاي 2007 تا 2020 در تروپوسفر ايران از كشورهاي با مقدار انتشار SO2 بالا در جهان برآورد گرديد. براي نيل به اين هدف، غلظت ستون SO2 در تروپوسفر ايران با استفاده از دادهاي سنجنده‌‌ي GOME2 ماهواره‌‌ي MetOpA مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. GOME2 يك سنجنده مستقر بر روي ماهواره‌‌ي MetOpA است كه مي‌‌تواند غلظت روزانه SO2 را در مقياس جهاني اندازه‌‌گيري كند. بر اساس نتايج، ميانگين غلظت SO2 تروپوسفر ايران µg/m³ 28.5 و بيش‌‌ترين و كم‌‌ترين مقدار برآورد شده به ترتيب برابر با µg/m³ 200.9 و µg/m³ 1.70 با انحراف معيار µg/m³ 15.9 برآورد گرديد. به لحاظ مكاني نيز، استان خوزستان داراي بالاترين ميانگين غلظت SO2 در ايران است و پس از آن ايلام، بوشهر، تهران، البرز، گيلان، مازندران و جنوب كرمان قرار دارند. آناليز حاصل از بررسي سري زماني توزيع تروپوسفري SO2 (2020 – 2007)، حاكي از روند كاهشي SO2 در گستره‌ي تروپوسفر ايران است، به طوري كه ميانگين آن از µg/m³ 35 در سال 2007 به µg/m³ 26 در سال 2020 µg/m³ 9 (%25) كاهش يافت. نتايج بررسي پراكنش فصلي نشان داد كه بيشينه‌‌ و كمينه‌‌ي SO2 به ترتيب در فصل‌‌هاي سرد و گرم سال رخ مي‌‌دهد. از سوي ديگر ماه‌‌هاي اكتبر و سپتامبر (ماه‌‌هاي سرد سال) از بيش‌‌ترين، و ماه‌‌هاي ژوتن و ژولاي (ماه‌‌هاي گرم سال) از كم‌‌ترين پراكنش ماهانه برخوردار بوده‌‌اند. از سوي ديگر ماه‌‌هاي اكتبر و سپتامبر (ماه‌‌هاي سرد سال) از بيش‌‌ترين، و ماه‌‌هاي ژوتن و ژولاي (ماه‌‌هاي گرم سال) از كم‌‌ترين پراكنش ماهانه برخوردار بوده‌‌اند. غلظت بيش‌‌تر SO2 در دوره‌‌ي سرد سال به دليل فعال‌‌تر بودن كانون‌‌هاي انتشار و شرايط هواشناسي حاكم در اين دوره است.