نظريه هايي در باب پيدايش بابيت

فاقد عنوان لاتين

در مقاله حاضر مهمترين نظريه‌هايي كه در باب پيدايش بابيت از ابتدا تا امروز مطرح شده‌اند به شيوه استقراء گرد آمده‌اند. با وجود اين، نمي‌توان ادعا كرد استقراي صورت گرفته «استقراي تام» باشد، چون ممكن است نظريه‌هايي باشند كه در اين مجموعه ذكر نشده‌اند. هدف از اين تحقيق، فهم جنبش بابيت در نيمه قرن سيزدهم هجري است. تا كنون تحقيقي كه به گردآوري نظريه هاي پيدايش بابيت بپردازند به نگارش در نيامده است. از اين جهت مقاله حاضر مي‌تواند گام نخست را در اين زمينه بردارد. در نوشتار حاضر 11 نظريه در باب پيدايش بابيت مورد بازشناسي قرار گرفته‌اند. توجه به اين نظريه ها در يك تحقيق مي‌تواند ما را با ابعاد مختلف بابيت آشنا سازد و با امكان مقايسه ميان نظرهاي مختلف، نقاط قوت و ضعف هر كدام را نشان دهد. نظريه هاي بابيت را به طور كلي مي‌توان به دو دسته نظريه‌هاي «درون‌زا» و «برون‌زا» تقسيم كرد. نظريه‌هاي درون‌زا آن دسته از نظرياتي هستند كه معتقدند علت پيدايش بابيت دروني است و ريشه در تاريخ، فرهنگ و جامعه ايران دارد. در حالي كه نظريه‌هاي برون‌زا بر آنند كه علل و عوام پيدايش بابيت در خارج از واقعيت‌هاي تاريخي، فرهنگي و اجتماعي ايران ريشه دارند. اين دو نظريه كلي، اقسام مختلفي دارند كه در مقاله حاضر به آنها اشاره شده است.