شناسايي مناطق تحت مخاطرة مينوز گوجه فرنگيTuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) در استان يزد با استفاده از سامانة اطلاعات جغرافيايي

Risk assessment of tomato leafminer Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) in Yazd province, using Geographic information systems

شب‌ پرة مينوز گوجه ­­فرنگي،Tuta absoluta (Meyrick) يكي از مهم‌ترين آفات گوجه­­ فرنگي در استان يزد مي ­باشد. پيش‌بيني نوسانات جمعيت عوامل خسارت‌زاي گياهي يكي از جنبه ­هاي كليدي برنامه­ هاي مديريت آفات مي‌باشد. سيستم اطلاعات جغرافيايي در تعيين زيستگاه­ هاي فعلي و زيستگاه‌هاي مناسب براي آفات عملكرد بسيار موفقي دارد. در اين بررسي مكان‌يابي مناطق پرخطر از نظر شيوع مينوز گوجه­ فرنگي بر اساس فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) و با استفاده از نرم‌افزارهايArcMap و ArcCatalog انجام شد و زير نرم‌افزار Arc GIS براي ايجاد پايگاه داده‌هاي مكاني و تحليل جغرافيايي مناطق استفاده شد. پردازش و تحليل داده‌ها با توجه به پراسنجه‌هاي ارتفاع، دما، بارندگي، ميزبان‌هاي گياهي و رطوبت انجام شد. در بين عوامل مورد بررسي، دما با وزن نهايي 0/431 مهم‌ترين عامل تأثيرگذار در ايجاد شرايط بهينه براي زيست و شيوع آفت تشخيص داده شد. سطح زير كشت، رطوبت، ارتفاع و بارندگي به­ترتيب با وزن نهايي 0/376، 0/107، 0/056 و 0/030 در رده‌هاي بعدي اهميت قرار گرفتند. در اين پژوهش شهرستان‌هاي يزد، خاتم، بهاباد، اشكذر، ندوشن و رباط در نقشه نهايي، از جمله مناطق پرخطر براي شيوع و گسترش شب­پره مينوز گوجه­ فرنگي معرفي شدند.

The tomato leafminer Tuta absoluta (Meyrick) is one of the main pests of tomato in Yazd province. Successful prediction of population fluctuations is one of the key aspects of pest management programs. Geographic information systems have been successfully used to determine actual and potential distribution areas of the pests. High-risk areas of pest prevalence were determined based on the Analytic Hierarchy Process (AHP) model using ArcMap and ArcCatalog softwares, and Arc GIS sub-software was used to create spatial databases and geographical analysis of the regions. Parameters of altitude, rainfall, temperature, plant hosts and humidity were used to analyses of the effective factors on pest distribution. The results showed temperature by a final weight of 0.431 is the most important factor affects pattern of the pest distribution. The cultivated area, humidity, height and rainfall had a final weight of 0.376, 0.107, 0.056 and 0.030, respectively. The results showed Yazd, Khatam, Bahabad, Ashkzar, Nodooshan and Robat are high risk areas of the pest.